Dr. Rolf Strootman stelde dat dinsdagavond in een lezing waarin hij geschiedenis, archeologie en de huidige politieke situatie rond het thema met elkaar verbond. De historicus van de Universiteit Utrecht, gespecialiseerd in de geschiedenis van het Midden-Oosten en Centraal-Azië, hield zijn lezing in het gebouw van de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA).

Hij sprak voor het genootschap Ex Oriente Lux (Het licht komt uit het Oosten). Deze vereniging wil de kennis en de bestudering van het Oude Nabije Oosten bevorderen. De lezing, waar ongeveer twintig bezoekers op afkwamen, had als thema: ”Van falende staat naar kalifaat: ISIS, Palmyra en het Westen”.

In Irak en Syrië was nooit sprake van nationale eenheid, volgens dr. Strootman. „Fransen en Britten hebben na de Eerste Wereldoorlog het Midden-Oosten verdeeld in natiestaten met een gezamenlijke identiteit. Maar in het Midden-Oosten draait identiteit vooral om religie, een nationale identiteit is relatief nieuw.”

IS is een groepering die tegen het idee van staten is, stelde Strootman. „Men stichtte het kali­faat om terug te keren naar de zuivere islam uit de tijd van vlak na Mohammed. De leider van IS heeft zich ook vernoemd naar een kalief uit deze tijd.”

Palmyra

De Syrische stad Palmyra is groot geworden als handelscentrum ten tijde van het Romeinse Rijk in de tweede eeuw. „Het was een stad die lag op een karavaanroute in een vruchtbaar gebied en was een belangrijke plek in het Romeinse Rijk.”

In de twintigste eeuw werd de antieke stad Palmyra een symbool voor de nationale staat van Syrië, aldus Strootman. „De stad is bijvoorbeeld te vinden op bankbiljetten.” In april 2015 werd de stad door IS veroverd en dit jaar is de stad door de Syrische staat en de Russen heroverd.

IS heeft na de inname van de stad veel mensen vermoord en veel verwoestingen aangericht. „Dit was voor een groot publiek bedoeld”, stelde Strootman. Volgens hem vernietigde IS deze stad zo theatraal om hiermee de staat Syrië en het Westen te treffen. „Palmyra is het symbool van het Westen en van de Syrische seculiere staat.” „Het is door het Westen aangewezen als cultureel erfgoed, was populair bij westerse toeristen en het is een Grieks-Romeinse stad. Het is een symbool van westers imperialisme.”

Samenhang

Het geweld tegen mensen en de vernietiging van cultureel erfgoed hangen met elkaar samen, zei de historicus. „Het is een vorm van genocide waarbij geprobeerd werd om de identiteit van bevolkingsgroepen te laten verdwijnen.”

Het geweld in Palmyra was niet zozeer gericht op het laten verdwijnen van de identiteit van de lokale bevolking, maar het waren verwoestingen gericht tegen de Syrische staat. Strootman: „Het verzet tegen president Assad en het regime is hetzelfde als het vernietigen van objecten. Men wil als het ware de staat opblazen.”