Vlak voordat het vliegtuig landt, wordt het landschap rondom de Finse plaats Ivalo langzaam zichtbaar. Het is eind van de middag en al volledig donker. Maar dat er sneeuw ligt, is direct duidelijk. Extreem koud is het niet, dat komt nog.

Bij Ivalo ligt het meest noordelijk in Finland gelegen vliegveld dat met een lijnvlucht van Finnair of Norwegian Air bereikbaar is. Ivalo ligt zo’n 300 kilometer boven de poolcirkel. Met 4000 inwoners is er echt sprake van een stad, in tegenstelling tot de schaarse ‘dorpen’ in de buurt, die doorgaans bestaan uit een verzameling van diensten (tankstation, winkel, posterijen etc.).

Bevroren meren

Wie naar deze streek van Finland gaat, moet geen stadsmens zijn, maar houden van de uitgestrekte natuur en de enorme hoeveelheid meren. Frappant om te horen dat de inwoners in Ivalo slechts vier maanden per jaar geen sneeuw hebben. Het verkeer lijkt daar totaal geen last van te hebben. Ondanks dat er sneeuw op de schoon geschoven wegen ligt, worden normale snelheden van zo’n 80 tot 90 km/u gereden. Zowel door personenauto’s als door vrachtwagens en bussen.

Sneeuwkettingen behoren niet eens tot de vaste uitrusting. Veel auto’s rijden er op goede winterbanden of op spijkerbanden. Die laatste zijn in Nederland verboden. In het rubber van de band zitten metalen ‘spijkers’, waardoor de band veel meer grip krijgt op sneeuw, maar vooral ook op ijs. Veel meren –Finland heeft er een kleine 200.000– zijn maandenlang bevroren en kunnen bij voldoende ijsdikte worden bereden. Quads en sneeuwscooters zijn de vervoermiddelen die bij serieuze sneeuwhoeveelheden uitkomst bieden.

En sneeuwscooters vallen uiteraard ook in de smaak bij de toeristen die dit gebied aandoen. Een rondje in de omgeving van een uur kost ongeveer 120 euro, maar er kunnen ook dagtochten of zelfs trajecten van een hele week worden geboekt, waarbij je slaapt in authentieke tipi’s.

Ford Kuga

In het hoge noorden wordt de vernieuwde Ford Kuga geïntroduceerd. Het doel van de reis is om in twee dagdelen zo’n 400 kilometer af te leggen vanuit Ivalo via het Noorse Karasjok naar eindpunt Alta. De Ford heeft gewone winterbanden en vierwielaandrijving, verkrijgbaar in combinatie met een 182 pk sterke 1,5 liter benzinemotor. Het is een beetje verbazingwekkend dat er geen sneeuwkettingen in de bagageruimte liggen of spijkerbanden om de wielen zijn gelegd. Maar al snel blijkt waarom die niet direct nodig zijn. Winterbanden geven genoeg grip op de besneeuwde ondergrond. Bovendien is er één heel groot verschil met Nederland. Wie in Finland even grip verliest, heeft alle ruimte om dit op te vangen. Er is nauwelijks overig verkeer. Grip verliezen in ons drukke spitsverkeer zorgt meteen voor een aanrijding met veel schade tot gevolg. Gaat het dan nooit eens mis in Finland? Nauwelijks. Op de gehele route stond slechts één gehavende auto onder een dikke laag sneeuw in het weiland.

Witte wereld

Het duurt even voordat de auto voldoende vertrouwen geeft. Sneeuw en ijs op de weg, dat ziet er voor een Nederlander dus best griezelig uit. Maar de Ford laat zich nauwelijks uit zijn koers brengen, zodat de kilometers probleemloos onder de wielen doorgaan.

Het Finse landschap is behoorlijk eentonig. Een witte wereld, licht golvend terrein met her en der uitgedunde dennenbossen. Vanaf de Noorse grens wordt het interessanter, met meer bebouwing, hogere heuvels en een afwisselender flora.

Genieten van de omgeving kan slechts een beperkt deel van de dag. Rond een uur of negen in de ochtend wordt het licht en vanaf één uur in de middag gaat de zon alweer langzaam onder. Dat heeft een vreemde uitwerking op het gestel. Om drie uur in de middag geeft het lichaam al een signaal af van ”eten en naar bed”.

In het Noorse Alta ligt het eindpunt van de route. Een havenplaats gelegen aan de Altafjord waarin de Altarivier uitkomt. Deze rivier stroomt door een van de grootste kloven in Europa, die voor liefhebbers van ruige landschappen een prachtig schouwspel vormt. Er ligt hier nauwelijks sneeuw. Niet vreemd, zo blijkt uit de statistieken. De stad met 20.000 inwoners blijkt enorm droog met slechts 400 mm neerslag per jaar. De warme golfstroom zorgt ervoor dat er net ten zuiden van de stad loofbossen liggen, op een flinke afstand boven de loofbosgrens.

In het verkeer valt op dat Noren zich uitermate rustig gedragen. De geldende snelheidslimieten worden nauwelijks overschreden. Er wordt met regelmaat gecontroleerd en de boetes liggen hoog. Overigens is alles in Noorwegen duur. Wel is het prettig dat in het noorden van Europa men nergens een gevoel van onbehagen of onveiligheid krijgt. Dat maakt een bezoekje aan deze winterse wereld meer dan de moeite waard.

Religie in Finland

Zoals in heel Europa gaat ook in Finland de ontkerkelijking voort. Toch behoort zo’n 75 procent van de bevolking tot de Evangelisch-Lutherse Kerk van het land. Een kleine minderheid van 1 procent is Fins-orthodox. De overige geloven hebben een soortgelijk klein aandeel.

Noorderlicht in Karasjok

Tussen Ivalo en Alta ligt de Noorse stad Karasjok (2700 inwoners), de stad waar je met 95 procent zekerheid ’s nachts het noorderlicht kunt zien. Verder staat er het parlementsgebouw van de Samen of Sami, de oorspronkelijke nomadenbevolking. In de noordelijke delen van Noorwegen, Zweden, Finland en een stukje Rusland wonen in totaal 90.000 Sami. Het parlement behartigt de belangen van deze lang onderdrukte bevolkingsgroep. Het gebouw uit 1989 is volledig uit hout opgetrokken.

Sven Engholm heeft in Karasjok zijn thuisbasis. De Noor is elfvoudig winnaar van de langste Europese race voor sledehonden. Bezoekers krijgen de honden te zien, maar kunnen er ook overnachten in de prachtige houten huizen. Sven organiseert tevens lange tochten met de sledes naar nog hoger gelegen gebieden met verblijf in tenten en iglo’s.

engholm.no

Joik

Ieder volk heeft zijn eigen manier van expressie. De Sami zingen met veel toewijding hun liederen, joik genaamd. Vrolijk klinkende, korte verzen die vanuit het gevoel worden gemaakt en niet zelden sterke emotionele gevoelens uitdrukken. De Noorse inzending op het Eurovisie songfestival van 1980 was een joik-protestlied tegen de bouw van een stuwdam in de Altarivier. De dam kwam er toch, in de rivier worden nog steeds zalmen gevangen.