Het gaat om landen van herkomst en andere, derde landen. Een land is veilig als het geen mensen martelt, er geen oorlog woedt en het geen asielzoekers terugstuurt naar een land waar vervolging dreigt. Daarnaast gelden nog enkele voorwaarden.

„Voor Nederland verandert er qua systeem niet veel”, zei minister Donner (Justitie). „Alleen beslissen we voortaan niet zelf meer of een land veilig is om een asielzoeker naartoe te sturen. Dat doet de Europese Unie in meerderheid.”

Door de Europese samenwerking hopen de landen misbruik van asielprocedures te beperken. Invoering van de gemeenschappelijke lijst duurt in praktijk nog twee jaar, aldus betrokkenen. De Europese Unie gaat de lijsten in het najaar opstellen, onder voorzitterschap van minister Donner. Enkele landen, zoals Groot-Brittannië, houden voorlopig hun eigen lijst van veilige landen, maar mogen die niet uitbreiden.

Donner heeft wel een voorbehoud gemaakt bij zijn instemming donderdag: de Eerste Kamer moet nog instemmen. Drie andere landen maakten ook zo’n voorbehoud. Verder moet ook het Europees Parlement zich opnieuw over de gewijzigde richtlijn uitspreken.

De lijsten stuiten op kritiek van vluchtelingenorganisaties zoals de UNHCR van VN-hoge commissaris Ruud Lubbers. De UNHCR vindt het te onzeker of de ontvangende landen de asielaanvraag wel behandelen. Bepaalde Afrikaanse landen hebben bijvoorbeeld geen asielprocedure.

Donner is het oneens met die kritiek. „In de voorwaarden staat dat de veilige derde landen moeten voldoen aan het Verdrag van Genève: dat betekent dat ze geen asielzoekers mogen sturen naar landen waar ze vervolgd worden. Dat is het belangrijkste. Of ze ook een asielprocedure hebben, is dan vers twee.”

Tegelijk met de lijsten hebben de EU-landen besloten tot basisnormen voor asielprocedures. Nieuwe lidstaten moeten asielzoekers daarom voortaan tolken en advocaten ten dienst stellen.