Veel getuigen zullen slachtoffers van het Milosevic-bewind zijn. Doordat Milosevic geen advocaat in de arm heeft genomen, mag hij zelf het kruisverhoor afnemen.

De eerste getuige in het historische proces tegen Milosevic, de eerste rechtszaak tegen een oud-staatshoofd voor een VN-hof, was Mahmut Bakalli. Hij onderhandelde als vertegenwoordiger van de Kosovo-Albanezen met Milosevic over de rechten van zijn bevolkingsgroep. Die vormt in Servië een minderheid, maar in de Servische provincie Kosovo een meerderheid.

Tijdens de eerste minuten van het steekspel van vragen en antwoorden kreeg Bakalli de lachers op zijn hand, toen Milosevic hem vroeg een definitie van apartheid te geven. Milosevic (60) had bij een eerdere vraag streng gezegd dat Bakalli met ja of nee moest antwoorden. Bakalli stelde de retorische vraag of hij, als hoogleraar sociologie, ook de vraag naar de definitie van apartheid met ja of nee moest beantwoorden.

De druk om met „ja of nee” te antwoorden kwam tientallen keren terug in het kruisverhoor van Milosevic, in een poging het antwoord van de getuige zo kort mogelijk te houden. Zelf daarentegen is Milosevic heel graag lang aan het woord, zoals de afgelopen maanden steeds weer bleek. Voorzittend rechter May onderbrak Milosevic dan ook al tijdens het eerste uur van het kruisverhoor met de opmerking dat het tijd werd op te houden met praten en over te gaan tot het stellen van een vraag.

De etnische Albanezen in Kosovo zetten in de jaren ’90 een soort parallelle maatschappij op, met eigen clandestiene scholen en eigen clandestiene ziekenhuizen, nadat Milosevic, toen nog president van Servië, eind jaren tachtig de provincie Kosovo haar autonomie had afgepakt. In het kruisverhoor ging het onder meer om de vraag „hoe erg” de Albanezen in Kosovo onder Milosevic werden gediscrimineerd en of dat vergeleken kan worden met de apartheid, het racistische regime dat Zuid-Afrika decennialang in zijn greep hield.

Milosevic probeerde Bakalli in de hoek te drijven wegens diens vermeende gebrekkige kennis over de vraag inhoeverre minderheden als Albanezen en Hongaren in Servische scholen hun eigen taal mochten gebruiken. Volgens Milosevic waren lesprogramma’s op scholen in Servië overal hetzelfde. Ook wist hij Bakalli de ’bekentenis’ te ontfutselen dat etnisch Albanese kinderen misschien wel degelijk de Albanese taal mochten spreken tijdens lessen op een Servische school.

„Maar u benoemde de directeuren, en daarom wilden de Albanezen hun kinderen niet naar uw school sturen”, beet Bakalli Milosevic toe. Bakalli hamerde erop dat volgens het vroegere autonomiestatuut de Kosovo-Albanezen zelf het recht hadden de lesprogramma’s van hun scholen te bepalen. Het kruisverhoor ging ook over de vraag in hoeverre de situatie van de Kosovo-Albanezen is veranderd door de toespraak die Milosevic in 1989 hield ter gelegenheid van de 600e verjaardag van de historische veldslag op het Merelveld in 1389.

Bakalli was de eerste getuige bij het in 1993 opgerichte VN-tribunaal die een getuigenis aflegde in het Albanees. Die taal is er bij het Milosevic-proces voor het eerst bijgekomen als vierde tribunaal-taal. De afgelopen jaren werd alles simultaan heen en weer vertaald tussen drie talen: het Frans, volgens een eeuwenoude conventie de taal van de internationale diplomatie en daarom een officiële taal van de in Den Haag gevestigde internationale hoven, het Engels, de meest gebruikte internationale voertaal, en het Servo-Kroatisch, de moedertaal van alle verdachten en veel getuigen.

Na een wat levendiger begin verzandde het kruisverhoor na enkele uren in een herhaling van al jaren bekende standpunten: Volgens Milosevic is het leven voor de Serviërs in Kosovo nu een hel, volgens Bakalli valt dat allemaal wel mee. Volgens de getuige is het Kosovo-Bevrijdingsleger (UC_K) gewoon ontbonden, zoals afgesproken; volgens Milosevic bestaat het guerrillalegertje nog en beschiet het vanuit het nu onder VN-bestuur staande Kosovo de rest van Servië.

Herhaaldelijk onderbrak voorzittend rechter May ongeduldig het kruisverhoor en vroeg Milosevic over te gaan op het volgende onderwerp. De zaak is geschorst tot woensdag. Dan wordt, op de zevende dag van het proces, de tweede getuige opgeroepen.