De afgelopen weken naderden Trump en Clinton elkaar herhaaldelijk in de peilingen. Maar Clinton bleef vrijwel altijd een voorsprong houden, soms zelfs een marge van tegen de 10 procentpunt. De algemene verwachting was dan ook dat zij die voorsprong in verkiezingswinst zou omzetten. Aanvankelijk leek Clinton afgelopen nacht inderdaad op een overwinning af te stevenen. Vooral in de oostelijke staten scoorde ze goed. Maar tussen drie en vier uur kwam er een kantelpunt. Vooral toen Trump belangrijke ”swing states” zoals Florida, Iowa en Pennsylvania in de wacht sleepte. Aan het begin van de ochtend werd gaandeweg duidelijk dat de winst Trump niet meer kon ontgaan. Het bewijst maar weer eens dat peilingen relatief zijn.

Hoe kon Trump winnen – tegen de meeste verwachtingen in? De verklaring is vermoedelijk tweeledig.

Enerzijds heeft Trump een categorie kiezers aangeboord die vóór de verkiezingen haar voorkeur voor de Republikeinse kandidaat nooit heeft uitgesproken. Wellicht om redenen van politieke correctheid. Maar in de anonimiteit van het stemhokje hebben deze mensen dan toch op Trump gestemd.

Een tweede reden kan zijn dat conservatief-christelijke kiezers die eerder aangaven niet te gaan stemmen, toch naar de stembus zijn getogen om hun Republikeinse stem niet verloren te laten gaan. Alles beter dan een Democraat in het Witte Huis – ook al heet de nieuwe president dan Donald Trump. In het verleden zijn Republikeinen –en Democraten trouwens ook– vaker in die kramp geschoten.

De vraag is wat de verkiezing van Trump voor de Verenigde Staten en de rest van de wereld zal betekenen. In zijn overwinningstoespraak sprak de aankomende president verzoenende woorden richting de Amerikaanse bevolking. Hij wil een president van alle Amerikanen zijn – ook van bevolkingsgroepen waar hij zich eerder laatdunkend over uit liet. Opvallend was overigens dat Trump in zijn speech geen enkele keer de Naam van God gebruikte.

Binnenslands heeft Trump in elk geval het grote voordeel dat de Republikeinen bij de verkiezingen van gisteren zowel in de Senaat als in het Huis van Afgevaardigden hun meerderheid behielden. Dat maakt het voor de president een stuk gemakkelijker om wetgeving door het parlement te loodsen.

Obama had als Democratische president de afgelopen jaren met een Republikeinse meerderheid in het Congres te maken. Dat maakte besluitvorming bij tijd en wijle bijna onmogelijk.

Op het terrein van buitenlands beleid blijft het gissen. De Verenigde Staten streven naar goede relaties met alle landen in de wereld, stelde Trump vanmorgen in zijn speech. Maar hij benadrukte dat de Amerikaanse belangen altijd vooropstaan. Wat dat concreet zal betekenen, zal de praktijk moeten uitwijzen.

Tijdens de verkiezingscampagne heeft Trump herhaaldelijk benadrukt dat Amerika voor hem op de eerste plaats komt. De vraag is of hij daarmee minder interesse in de rest van de wereld aan de dag zal leggen. Trump suggereerde al eens dat de VS zouden moeten overwegen uit de NAVO te stappen. Daar hebben vooral de landen in Oost-Europa grote zorgen over.

Over het bestrijden van Islamitische Staat was Trump wel heel duidelijk. Hij zal de radicale beweging vernietigen, beloofde hij eerder.

En dan is er nog het persoonlijke optreden van Trump. In de campagne stapelde hij de ene belediging en grove opmerking op na de andere. De vraag is of hij zijn gedrag als staatshoofd van de Verenigde Staten zal aanpassen.

Weliswaar is ook het optreden van de machtigste man ter wereld niet ongelimiteerd. De Amerikaanse president weet zich nog altijd begrensd door de volksvertegenwoordiging en het hooggerechtshof. Als Trump daadwerkelijk rare bokkensprongen maakt, kan hij uiteindelijk een afzettingsprocedure tegemoet zien.

Tot die tijd kan hij echter veel schade aanrichten, vooral als het om buitenlandse betrekkingen gaat. Het zal daarom van het grootste belang zijn dat Trump een kundig kabinet samenstelt en zich met de juiste adviseurs omringt. En ook naar hen luistert, niet te vergeten.