Wat me direct opviel was de hartelijkheid van mijn Keniaanse studiegenoot. Hij deed alsof hij heel vereerd was met mij kennis te maken. En na een paar dagen bleef het niet bij de drievoudige handdruk, maar werd het een heuse omhelzing. Ik had wel gelezen dat ‘zwarte’ culturen „emotioneel expressief” zijn, maar ik rekende er even niet op dat dit zo lijfelijk was. En elke dag was het er weer, de handdruk of de ”hug”. Als koele kikker uit Nederland die voor het eerst ver van huis was, moest ik me daar wel even op instellen.

Wereldwijd gezien is er niets zo relatief als onze manieren. Wat in het ene land normaal is, blijkt in het andere land volstrekt onfatsoenlijk.

In onze tijd van mondialisering en internationale handel is er steeds meer contact tussen culturen. Daarmee wordt het elke dag nuttiger om kennis te nemen van andere omgangsvormen.

Lichamelijke afstand is bij uitstek zo’n punt waarop culturen sterk verschillen. Het zijn echt niet alleen Afrikanen die elkaar aanraken, omhelzen en op de schouder slaan, in Noord- en Zuid-Amerika kom je dat evenzeer tegen. Ook kussen komt in sommige landen voor.

In Zweden ontmoet je juist het tegendeel. Daar zitten veel vrouwen in het zakenleven en dat vraagt weer een voorzichtiger aanpak. Met zoenen moet je hier zeer terughoudend zijn.

Het cliché is dat Nederlanders erg direct zijn, op het lompe af. Zo’n beeld zal niet uit de lucht komen vallen. Volgens deskundigen kun je echter ook in Duitsland en Rusland een directheid treffen die niet mals is.

Nederlanders die veel in het buitenland komen, zeggen vaak dat hun dat gemakkelijk af gaat. Je stelt je bescheiden op en je past je aan, zo is het verhaal. Dit zal waar zijn, maar toch is die (zogenaamd calvinistische) bescheidenheid niet overal een pre. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld is het normaal om direct bij het eerste contact je successen in de etalage te leggen. Een sprekend voorbeeld is de huidige presidentskandidaat Donald Trump. Die typeert zichzelf openlijk als een succesvol zakenman.

In Amerika is het ook niet vreemd op tafel te leggen wat je verdient. Dat bevordert de competitie, zegt men daar. In het nuchtere Nederland geldt dat dit vooral de jaloezie prikkelt.

In landen zoals Rusland, Oekraïne maar ook Italië pronk je niet zozeer met je inkomen als wel met je kleding en presentatie. Een degelijke Mercedes is daar algauw te saai, evenals een doorsnee donkerblauw pak. Het moet vooral behoorlijk glimmen.

Met informele kleding kun je jezelf ook op grote achterstand zetten. Met een conservatieve outfit zit je zowel in Duitsland als in China alle seizoenen goed.

Wie graag in gewone kleding zakendoet, kan goed terecht in een land als Israël. Grote kans dat je je zakenpartner daar nooit met een stropdas ziet. Maar denk niet dat dit in een eveneens warm land als Argentinië net zo is. In boekjes over internationaal zakendoen wordt gewaarschuwd de das ook tijdens het diner om te houden.

Zakendoen en tafelen is ook zo’n gevoelige combinatie. In veel landen –variërend van Frankrijk tot Zuid-Afrika– worden veel deals boven het bord gesloten. In China moet je hier niet op rekenen.

Als je toch aan het lunchen of dineren gaat, is het belangrijk hoe je je daar opstelt. In Italië is het niet vreemd om een ander te onderbreken en door elkaar te praten. Doe dat in Duitsland nooit, en zeker niet bij de baas.

Duitsland wordt vaak genoemd als het land waar alles hiërarchisch verloopt. Dit valt tijdens gewone contacten misschien niet zo op, maar wel zodra er een besluit moet worden genomen.

En dan het tijdsbesef: op geen punt zijn de cultuurverschillen zo sterk. In West-Europa heerst de punctualiteit (hoewel verschillend per regio), in andere landen de flexibiliteit. In de planning van vervolgafspraken is het zinvol daar rekening mee te houden. Dat is bijvoorbeeld zeker het geval in een land als Rusland, waar een goed gesprek voor het afscheid altijd nog even „natgemaakt” moet worden.

Bekijk hier alle artikelen uit het thema Informeel.