Bel van Bethanië luidt halve eeuw
De hippe jingle klinkt bijna als een dissonant in de knusse huiskamer van het conferentiecentrum Bethanië van de diaconessen in Amerongen. Zuster Anneke („We gebruiken hier geen achternamen”) vist met een routinegebaar haar mobieltje uit de zak van haar blauwe jurk. Het 50-jarig jubileum van het centrum, dat zaterdag gevierd wordt, eist haar aandacht op.
„We zijn net als andere mensen hoor”, zegt zuster Dorien, doelend op de mobiele telefoon. Ze is 28 jaar diacones en lid van de driekoppige directie van het Zendings-Diaconessenhuis. Niet zonder trots: „We hebben zelfs een website met een chatbox.” Het is misschien het uniform van de diaconessen dat geen moderne communicatiemiddelen doet vermoeden. De jurk is compleet met een wit boord en een wit kapje voor op het hoofd.
De gemeenschap van diaconessen is sinds 1935 werkzaam in Amerongen. Het conferentiecentrum Bethanië werd vijftig jaar geleden in gebruik genomen. Toen nog gevestigd in een voormalig sanatorium voor tuberculosepatiënten. In 1979 werd het huidige houten pand gebouwd, in Scandinavische stijl. De zusters gebruiken het voor activiteiten als kinderkampen, bijbelstudieweken en stiltedagen. Het jubileum van Bethanië is tevens het vijftigjarig bestaan van de zomerkampen. Het door bomen omzoomde centrum telt 84 bedden, verdeeld over 21 kamers in twee vleugels, en is te huur voor vergaderingen en conferenties. Tussen twee houten palen hangt een kolossale bel die de zusters luiden als het etenstijd is.
Toerusting en het doorgeven van het Evangelie -of zoals zuster Dorien zegt: „zieltjes winnen voor de Heer”- zijn de doelstellingen van de vrouwen in de leefgemeenschap. De Gemeenschap van Zendings-Diaconessen, werkzaam in heel Nederland, doet dit door het organiseren van activiteiten, maar ook door ouderenzorg, verpleeghuiszorg en pastorale en psychosociale begeleiding. In het Zendings-Diaconessenhuis in Amerongen is een gastenafdeling waar mensen tot rust kunnen komen.
Op dit moment zijn er 28 zusters, onder wie 15 rustend. Zuster Dorien: „Deze vrouwen hebben hun leven in dienst gesteld van God en Zijn Koninkrijk. Ze zien af van het huwelijk en aanvaarden de speciale dracht.” Eisen qua niveau of opleiding worden niet aan hen gesteld. Ze moeten zich geroepen weten en bereid zijn gestalte te geven aan de doelstelling. De diaconessen aanvaarden de Bijbel als Gods woord en het verlossingswerk van Jezus Christus als basis.
Vrouwen die diacones willen worden, zijn schaars. Met als gevolg dat de Amerongse zusters vergrijzen. „Toen ons werk begon, waren er voor jonge vrouwen weinig mogelijkheden om zich te ontplooien in de maatschappij”, verklaart zuster Dorien. „Dat is inmiddels anders. Jongeren binden zich bovendien moeilijk voor langere tijd.”
De diaconessen zoeken daarom naar nieuwe wegen om het werk ook in de toekomst te kunnen continueren. Op dit moment wordt een leefgemeenschap op poten gezet voor echtparen en alleenstaanden met een baan, met als doel steun voor de werkzaamheden van de zusters. Verder is er ruimte voor het ontwikkelen van nieuwe initiatieven, zoals de opvang van jongeren. De gemeenschap moet financieel zelfstandig kunnen draaien en gaat mogelijk al in 2005 van start.
Bethanië onderscheidt zich van andere conferentiecentra door kleinschaligheid en de daarmee gepaard gaande persoonlijke aandacht. Zuster Anneke, 24 jaar diacones en verantwoordelijk voor het conferentiecentrum: „Mensen komen in eerste instantie om toegerust te worden, niet omdat ze problemen hebben. Ze kunnen ons echter steeds aanschieten en dat geeft al een opening voor een gesprek. Wat we hier doen is het pastoraat dat in de grotere kerken blijft liggen. Onze organisatie vervult een brugfunctie naar de kerk.”
Welke kerk? „We zijn een interkerkelijke organisatie”, zegt zuster Anneke. „De zusters behoren tot een breed spectrum van kerken, van Baptistengemeenten tot de Gereformeerde Gemeenten.” Zuster Dorien: „Dat geeft geen problemen. Zolang we verschillen aanvaarden en hoofdzaken van bijzaken onderscheiden.” Zuster Anneke: „Iedereen blijft naar zijn eigen kerk gaan, zodat er ruimte blijft voor persoonlijke geloofsbeleving.”
De zusters kiezen voor een eigentijdse benadering, zo blijkt, maar waarom dan die speciale dracht? „Om herkenbaar te zijn”, antwoorden de beide diaconessen. „Je hebt snel ingang bij de mensen. Het uniform wekt vertrouwen en het roept de associatie op met geloof en God.”
Soms is dat een negatieve associatie. Zuster Dorien werd in Amsterdam bespuugd. Maar er was ook een jongetje dat zei: „Hoi, jij bent god.” Een meisje vroeg: „Geloof jij voor Jezus?”
Zuster Dorien: „Soms spreken ze ons aan met „zustertje.” Dat is erg, want het klinkt zo vertederend, terwijl we dat helemaal niet zijn.”
Een tweede beweegreden voor het dragen van de blauwe jurken is dat de zusters bewust niet veel aandacht aan hun uiterlijk willen schenken. „Als we het kapje af zouden schaffen, zouden we naar de kapper moeten”, zegt zuster Dorien. „We hebben het heel gemakkelijk, want we hoeven ’s morgens nooit lang voor de kast te staan.” Een paar jaar geleden is het zwarte kostuum, inclusief het stijve witte boord met de strik, vervangen door een functioneler blauw kostuum.
De diaconessen hebben wel iets weg van rooms-katholieke nonnen. Zuster Dorien: „We voelen ons nauw met hen verbonden.” Waarop zuster Anneke zegt: „Maar inhoudelijk zijn er wel verschillen. Een non gelooft bijvoorbeeld dat zij persoonlijk de bruid van Christus is. Om die reden draagt ze een ring. Wij protestanten geloven dat de gemeente, waarvan wij onderdeel zijn, de bruid is.”
Het conferentiecentrum Bethanië is het hele jaar door geopend. Mensen kunnen er onder meer terecht voor ontspannende vakanties, waarin het Woord van God duidelijk aanwezig is. Zuster Anneke: „Het is niet zo dat de momenten waarop we bezig zijn met het Woord, losstaan van de andere activiteiten. Die horen bij elkaar.”
Wat is zuster Anneke vooral bijgebleven van vijftig jaar Bethanië? „In de Bijbel was Bethanië een plaats waar de Heere Jezus graag kwam. Zo’n plek wil het conferentiecentrum zijn voor mensen, ook voor jongeren. In de afgelopen vijftig jaar zijn er heel wat geheeld en bemoedigd.”
Ondanks een halve eeuw gastvrijheid zit Bethanië nog steeds in de rode cijfers. „De gemeenschap heeft weinig inkomsten”, licht zuster Dorien toe. „Evenals andere conferentiecentra moeten we er hard aan trekken.” Zuster Anneke: „We kiezen voor kleinschaligheid en dat heeft economische gevolgen.”
De zusters verwachten zaterdag een paar honderd mensen bij de jubileumfestiviteiten. Het Zendings-Diaconessenhuis viert zaterdag eveneens zijn 69e jaarfeest.
