Spurgeon was ervan overtuigd: „Een kind van vijf, indien juist onderwezen, kan net zo echt wedergeboren worden en geloven als een volwassene.” Dieneke Blok-Kalisvaart (23), projectleider bij Evangeliestek, vreest dat veel opvoeders dit de Engelse baptistenprediker tegenwoordig niet nazeggen. „Vaak gaan we ervan uit dat kinderen nog zalig moeten worden. Terwijl er toch ook jonge kinderen zijn die door genade de Heere vrezen.”

Aanleiding voor Evangeliestek, een samenwerkingsverband van het Landelijk Contact Jeugdwerk (LCJ) van de Christelijke Gereformeerde Kerken en het Hervormd Jeugdwerk (HJW) in de Protestantse Kerk, om vrijdag 30 september een symposium te houden over het thema ”Kind en geloof”. „Graag staan wij met opvoeders stil bij vragen zoals: Hoe zie ik mijn kinderen in het licht van de Bijbel? Hoe spreek ik over God met hen? Hoe betrek ik hen bij de eredienst? Omdat hun zielenheil ons weegt. Het is zo belangrijk dat ze op jonge leeftijd de Heere dienen. Zij hebben nog een heel leven voor zich.”

In de gereformeerde gezindte ziet Blok de tendens om meer aandacht te schenken aan jongeren dan aan kinderen. „Enerzijds is dat logisch. Jongeren komen zelf met allerlei vragen. Je kunt met hen in gesprek gaan. Anderzijds: Joodse jongens worden op 13-jarige leeftijd bar mitswa. Vanaf dat moment nemen ze zelf de verantwoordelijkheid om zich te houden aan alle geboden die onder de Joodse wet vallen. Waar Joodse ouders dan hun godsdienstige opvoeding beëindigen, beginnen protestantse kerken. Terwijl veel kerkverlaters al rond hun dertiende de keuze maken om het christelijke geloof vaarwel te zeggen.”

Om de drieslag school-gezin-kerk te benadrukken zijn bij de organisatie van het symposium Driestar educatief, de Bond van hervormde zondagsscholen en de Theologische Universiteit Apeldoorn betrokken. „Die drieslag staat onder druk. Soms is er alleen nog een verbinding tussen school en gezin, maar staat de kerk er buiten. Waar vroeger de plaatselijke predikant in het schoolbestuur zat, komt dat tegenwoordig veel minder vaak voor.”

Welke vragen leven er zoal bij opvoeders rond kind en geloof?

„Als Evangeliestek ontvangen wij regelmatig praktische vragen, zoals: Hoe betrek ik mijn kind bij de eredienst? Hoe vertel ik Bijbelse geschiedenissen waarin geweld voorkomt? Of: Wanneer neem ik mijn kind voor het eerst mee naar de kerk? Er is een ontwikkeling dat kinderen maar één keer mee hoeven of mogen kiezen of ze ’s morgens of ’s avonds gaan. Het is nodig dat ouders hierin leidinggeven en weten hoe belangrijk het voor het kind is om al jong mee te gaan.

Tegelijk vraagt dit ook wat van de kerk. Als de kerkdienst poppenkast wordt en de prediking verschraalt, voelen kinderen dat haarscherp aan. Wat ze niet horen, kunnen ze ook niet geloven. Ik hoorde van een predikant die ouders elke week ter voorbereiding op de preek vijftien vragen mailt. In de preek beantwoordt hij die. Kinderen leren op die manier gericht luisteren.”

Met dank aan de vorige generatie, luidt de ondertitel van het symposium. Kunt u die uitleggen?

„Ik ben mijn ouders erg dankbaar voor mijn opvoeding. Ze namen me mee naar de kerk, er was ruimte voor een gesprek over het geloof. Mijn vader bracht me elke avond naar bed, las met me uit de Bijbel en bad geknield met mij. Mijn ouders hebben mij in geestelijk opzicht gevormd. Dat gun ik elk kind. Dat ze in de toekomst met dankbaarheid terugdenken aan de vorige generatie: hun juf, predikant, vader of moeder, die hen uit Gods Woord vertelde. Alleen de Heilige Geest kan harten openen, maar Hij wil daar ons als opvoeders voor gebruiken.”

Is er behoefte aan een dergelijk symposium?

„Er zijn momenteel zo’n 150 aanmeldingen voor het symposium. We rekenen uiteindelijk op circa 200 bezoekers. Als je ziet dat er op een regionale toerustingsavond gemiddeld dertig mensen komen, dan zijn we hier heel blij mee.

De deelnemers komen uit verschillende kerkverbanden en hebben diverse achtergronden. Er zijn ouders, kerkenraadsleden, zondagschoolleiders en jeugdwerkers. In hoeverre het thema ”Kind en geloof” leeft in de kerk is verschillend. Sommige gemeenten besteden veel aandacht aan kinderwerk en bezinnen zich daarop. Zo’n symposium voorziet in hun behoefte. Er zijn echter ook kerken waar het Bijbelverhaal op de club wordt afgeraffeld of er alleen een gedeelte uit de kinderbijbel wordt gelezen. Ik hoorde eens een leidinggevende zeggen: „Jullie moeten nu eerst luisteren naar een Bijbelverhaal, daarna gaan we iets leuks doen.”

De deelnemende partijen komen uit diverse kerkverbanden. In hoeverre zitten deze op één lijn als het gaat over de godsdienstige opvoeding van kinderen?

„We hebben bewust voor een interkerkelijk symposium gekozen. Elk kerkverband heeft zijn eigen theologische kleur, maar daar willen wij niet op focusssen. Wat centraal staat is: hoe geven wij het Evangelie aan onze kinderen door? Ik denk dat elk kerkverband die vraag belangrijk vindt. De breedte van de gereformeerde gezindte zal zichtbaar zijn op het symposium. Dat is mooi. Er is een hartelijk verlangen om op grond van Schrift en belijdenis samen te werken in het kinderwerk.”

Hoe beoordeelt u het werk dat door veel kerken en organisaties voor kinderen wordt gedaan? Zijn er nog witte vlekken?

„In de gereformeerde gezindte is veel aandacht voor kinderwerk. Er wordt veel materiaal ontwikkeld, activiteiten gehouden en toerusting verzorgd, maar het schort nog weleens aan bezinning. Door middel van dit symposium willen wij daar een aanzet toe geven.

Wat ontbreekt is materiaal voor de kindercrèche op zondagochtend. In veel crèches spelen kleine kinderen met elkaar, maar besteden leidsters geen aandacht aan godsdienstig onderwijs. Dat is een gemiste kans. Het zou mooi zijn als jonge kinderen op een eenvoudige manier worden voorbereid op de kerkdienst.

Verder moeten we in de kerk aandacht blijven schenken aan de inhoud van Bijbelvertellingen. Wat wordt er precies gezegd? Vanuit welk godsbeeld wordt er gedacht? Is het een eerlijke boodschap van zonde en genade? Het is niet zielig voor kinderen om met hen over de hel te spreken. Een half verhaal is een hele leugen. We mogen er niet van uitgaan dat alle kinderen nog zalig moeten worden, maar ook niet dat alle kinderen een schaapje van de goede Herder zijn. Het zou goed zijn als opvoeders daarover met elkaar het gesprek aangaan.”

Symposium ”Kind en geloof”

In Gouda heeft op vrijdag 30 september een symposium plaats rond het thema ”Kind en geloof”. Hoofdsprekers zijn dr. M. J. Kater en ds. K. J. Kaptein; daarnaast zijn er workshops. Het symposium, bedoeld voor ouders, ambtsdragers, leidinggevenden en leerkrachten, heeft plaats in het gebouw van Driestar educatief (Burg. Jamessingel 2) en duurt van 15.30 tot 20.30 uur. De organisatie is in handen van Evangeliestek, waarin het Hervormd Jeugdwerk (HJW) en het Landelijk Contact Jeugdwerk (LCJ) samenwerken, Driestar educatief, de Theologische Universiteit Apeldoorn en de Bond van Hervormde Zondagsscholen.

Begin oktober verschijnt er een boekje over dit thema. Het boekje, dat geschreven wordt door dr. M. J. Kater, docent aan de TUA, dr. A. J. Kunz, godsdienstdocent aan Driestar educatief, en psychologe Sarina Brons-van der Wekken, heet ”Kinderen voor de Koning” en wordt uitgegeven door De Banier in Apeldoorn. In de uitgave staan adviezen en handvatten voor de godsdienstige opvoeding van kinderen in het gezin, de kerk en op school.

Klik hier voor meer informatie over het symposium.

Organisaties rond kinder(evangelisatie)werk

In de gereformeerde gezindte houden tal van partijen zich bezig met kinder(evangelisatie)werk en/of zondagsschoolwerk. Alle organisaties op een rij.

Jeugdbonden

De jeugdbonden van de Protestantse Kerk in Nederland (HGJB, HJW en JOP), de Hersteld Hervormde Kerk (HHJO), de Gereformeerde Gemeenten (JBGG) en de Christelijke Gereformeerde Kerken (LCJ en CGJO) ontwikkelen materialen en verzorgen toerusting op het gebied van kinderwerk. Het HJW en het LCJ zijn vorig jaar in dit kader een samenwerkingsverband aangegaan. De organisatie heet Evangeliestek en richt zich op kinder- en evangelisatiewerk.

Zondagsschoolbonden

De Bond van hervormde zondagsscholen op gereformeerde grondslag (BHZ) verzorgt jaarlijks materiaal en toerusting voor de zondagsscholen die behoren tot de Protestantse Kerk in Nederland en de Hersteld Hervormd Kerk. De bond werkt daarbij samen met het LCJ.

Bij de Bond van Zondagsscholen van de Gereformeerde Gemeenten zijn 53 plaatselijke zondagsscholen aangesloten. De bond geeft jaarlijks de roosterboekjes voor de kinderen, vertelhandleidingen en ander materiaal voor leidinggevenden uit.

LWJ

De Landelijke Werkgroep Jeugdevangelisatie (LWJ) van de Gereformeerde Gemeenten geeft informatie en verzorgt toerusting over het kinder- en tienerevangelisatiewerk. Daarnaast belegt de werkgroep jaarlijks een toerustingsdag en drie regioavonden.

IKEG

De Stichting Internationaal Kinder-Evangelisatie Genootschap (IKEG) is de Nederlandse tak van het Child Evangelism Fellowship, dat zich in ruim 180 landen, samen met kerken, inzet om kinderen met het Evangelie van Jezus Christus te bereiken.

Het IKEG werkt interkerkelijk en verzorgt „Bijbelgetrouw” materiaal en toerusting op het gebied van kinderevangelisatie en kinderwerk voor reformatorische kerken en evangelische gemeenten. Gemeenten moeten de geloofsverklaring van het IKEG onderschrijven en het eens zijn met de uitgangspunten zoals die te lezen zijn op de website ikeg.nl.