Minister Kamp van Defensie toonde zich bezorgd. „De lokale bevolking is nog steeds op de hand van de Nederlandse militairen, maar je moet wel vaststellen dat het steeds intenser wordt in het zuiden van Irak."

De minister ziet geen aanleiding zwaardere wapens of meer militairen naar het gebied te sturen. „Het gaat nog steeds om een relatief klein aantal incidenten en we kunnen nog steeds ons werk doen zoals we dat willen." Hij wil geen Orion–patrouillevliegtuigen sturen. FNV–vakbond AFMP had dat voorgesteld.

Tweede–Kamerleden willen van Kamp weten hoe het mogelijk is geweest dat de daders ongemerkt de mortieraanval hebben kunnen voorbereiden en hoe dit in de toekomst is te voorkomen. De Kamer wil daarover een brief van de minister.

Op het kamp Smitty zelf is volgens een woordvoerder van de Koninklijke Landmacht rustig gereageerd op de aanval. „Er was geen paniek. Het heeft indruk gemaakt, maar de militairen zijn niet aangeslagen." Het thuisfront reageerde donderdag door ongeveer zestig keer met het speciale telefoonnummer van Defensie te bellen.

Direct na de aanval hebben de militairen enige uren in een bunker doorgebracht. Patrouilles werden uitgestuurd om de daders op te sporen. Het onderzoek ging ook donderdag overdag nog voort.

Defensie heeft geen aanwijzingen dat de beschieting iets te maken heeft met het incident bij een checkpoint waardoor woensdag een Irakese passagier van een auto omkwam. De automobilist had een stopteken genegeerd, waarna Nederlandse militairen en Irakezen van de veiligheidsdienst ICDC het vuur openden. Op het lichaam van de dode is door de Nederlanders sectie verricht en daarna is het overgedragen aan de familie. De marechaussee doet nog onderzoek naar het incident.

De veiligheidsmaatregelen voor de militairen in Irak zijn opnieuw verscherpt. De zogeheten ’alertheidsstatus’ is verhoogd en meer militairen voeren meer patrouilles uit met zwaarder materieel om zo de bevolking te tonen dat zij de situatie onder controle hebben. De helm hoeven ze niet per se continu te dragen, maar ze moeten die buiten de kampen wel steeds bij zich hebben.

De mortieraanval donderdag was de eerste aanslag op Nederlanders in Irak. Een woordvoerder van de landmacht gaf donderdag toe dat er Nederlanders hadden kunnen omkomen als de mortiergranaat tussen de slaapvertrekken of tijdens etenstijd op de eettent was ontploft. „De granaat heeft nu geen grote explosie veroorzaakt. Maar we moeten dit niet ’wegrationaliseren’. Hier hadden doden kunnen vallen."

Waarschijnlijk is de mortierbeschieting uitgevoerd vanaf een afstand van enkele kilometers van het Nederlands kamp, dat net buiten As Samawah in de woestijn ligt. Volgens Defensie veroorzaakt een mortiergranaat van 82 mm geen grote bomkrater. „Maar als je er dichtbij staat, kunnen de gevolgen fataal zijn."

Elders in Irak ging het geweld door. In Bagdad werd een Spaanse burger doodgeschoten. Bij de gevechten van woensdag in Fallujah tussen Amerikanen en Irakese opstandelingen zijn zeker 36 mensen omgekomen, meldde een Amerikaanse woordvoerder. Het dodental van de bomaanslagen in Basra liep op tot 73.

De 2400 Poolse militairen blijven in ieder geval tot de machtsoverdracht op 30 juni in Irak. Dit heeft de Poolse minister van Defensie Szmajdzinski donderdag gezegd. Ook Oekraïne, ongeveer 1600 militairen, blijft ’tot het eind’ in Irak, aldus president Leonid Koetsjma. Georgië zou, volgens een woordvoerder van het ministerie van Defensie, bereid zijn het aantal militairen te verhogen van 150 naar vijfhonderd.