Dat Rutte in het tv-programma Zomergasten zo stevig uithaalde, was natuurlijk voorgekookt, stelt dr. Johan van Merriënboer van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis te Nijmegen. „Ik dacht meteen: de campagne is gestart. Hij koos bewust voor populair taalgebruik. Daarmee richtte hij zich tot Wilderskiezers.”

Rutte zal dat inderdaad „deels met een politiek oogmerk hebben gedaan”, vermoedt ook taalwetenschapper dr. Maarten van Leeuwen van de Universiteit Leiden. „Rutte heeft op de rechterflank van het politieke spectrum met PVV-leider Wilders te maken. Die kiest in zijn taalgebruik aan de lopende band voor de overtreffende trap. Hij zoekt daarmee de grenzen op van wat sommigen fatsoenlijk vinden.”

Van Merriënboer vermoedt dat veel kiezers Rutte doorzien en zich niet door diens rabiate taal zullen laten verleiden.

De VVD won in een recente peiling twee zetels, zag Van Leeuwen. „Of dat aan Ruttes uitlatingen te danken is, kun je zo niet zeggen.” Stevige teksten spreken sommige kiezers aan. „Anderen vinden het juist afstotelijk.”

Buma kon het in elk geval niet waarderen: „Als je premier wilt zijn, moet je je ook als premier gedragen.” Van Merriënboer snapt wel waarom de CDA-leider zo op Ruttes uitspraken inhaakt. „Logisch: híj wil namelijk premier worden in plaats van Rutte.”

Inhoudelijk is hij het met Buma eens: „Een premier zou zich niet zó moeten uiten. Ik ken ook geen voorbeelden van eerdere minister-presidenten die zulk soort taal bezigden.” Tegelijkertijd, stelt Van Merriënboer, zat Rutte bij Zomergasten niet als premier, maar vooral als VVD-lijsttrekker.

Het past meer bij de Nederlandse politieke traditie om je gematigd uit te drukken, vult Van Leeuwen aan. „Daar hoort een waardige manier van spreken bij; de zaak niet op de spits drijven.”

Hij is benieuwd of Rutte zich in de komende campagnetijd zo ferm blijft uitdrukken. „Was dit een incidentele keuze of gaat hij dat vaker doen?”