Waar gaat het om? In de Zesdaagse Oorlog veroverde Israël heel Jeruzalem en de Westoever op Jordanië. Nu wonen er ruim 500.000 Israëliërs in 125 neder­zettingen op de Westoever en in de Joodse wijken in Oost-Jeruzalem. De EU beschouwt deze als „illegaal onder internationaal recht.” Het argument dat daarvoor doorgaans wordt aangevoerd, is dat de Geneefse Conventie een land verbiedt om de eigen bevolking te verplaatsen naar bezette gebieden. Israël kan natuurlijk tegenwerpen dat het niemand dwingt om daar te gaan wonen, maar dat burgers zelf voor de verhuizing kiezen.

De EU is van mening dat er een Palestijnse staat gesticht moet worden –naast Israël– in het gebied dat Israël in 1967 veroverde, kleine grenscorrecties uitgezonderd. Brussel zegt dat de uitbreiding van de neder­zettingen de vooruitzichten op vrede en de levensvatbaarheid van een Palestijnse staat verkleint.

Dat is niet zonder reden. Als Israël de nederzettingen intact laat bij een tweestatenoplossing, is er te weinig ruimte voor een Palestijnse staat. Als Israël ze ont­mantelt, zal het in korte tijd op grote schaal huizen moeten bouwen binnen de grens van voor 1967. Daar komt nog bij dat er onder de Israëlische bevolking– inclusief het leger– een sterke oppositie bestaat tegen een ontruiming. Muiterij of zelfs een burgeroorlog is niet ondenkbaar als Israël een dergelijke stap zou zetten.

Het is dan ook geen wonder dat er in Israël allerlei alternatieve plannen circuleren. De meeste komen hierop neer: Israël annexeert de Westoever, met uit­zondering van de gebieden waar veel Palestijnen wonen. De Palestijnen in deze enclaves krijgen autonomie. Of ze kunnen, als ze dat willen, hun stukjes grondgebied zelfs een staat noemen. Anderen zeggen dat Israël alles moet annexeren en de Palestijnen staatsburgerschap geven.

Nadere analyse leert dat deze plannen tekortschieten. Kan Israël zich nog een democratie blijven noemen als de Palestijnen in hun enclaves wonen en Israël hun geen staatsburgerschap geeft? Kunnen Israëliërs en Palestijnen samenleven in hetzelfde land als ze elkaar zo wantrouwen? Een ander probleem is dat deze alternatieve plannen komen uit de hoek van radicaal-rechts of radicaal-links – niet van doorsnee-Palestijnen en -Israëliërs.

In Israël ben ik nog nooit iemand tegengekomen die een rea­listisch alternatief heeft gevonden voor de tweestatenoplossing. Er bestaat alleen maar een kans om die te vinden als Israëliërs en Palestijnen dat sámen bedenken. Zolang dat niet is gebeurd, blijft de tweestatenoplossing de optie met de minste bezwaren.