De wet biedt op tal van onderwerpen geen duidelijkheid voor de gezins- en familiebedrijven in de melkveehouderij, meent CDA’er Geurts. „Het kabinet laat bijvoorbeeld de mogelijkheid open om bij de generieke korting zelfs meer dan 8 procent van de rechten af te nemen.” Verder is niet helder hoe Van Dam de regeling voor zogenoemde knelgevallen –boeren die in het bijzonder de dupe dreigen te worden van de wet– precies gaat invullen.

Geurts vindt het daarnaast „bizar” dat de staatssecretaris schermt met een korting op de fosfaatrechten voor varkens- en pluimveebedrijven. „Dat kan zeker niet op onze steun rekenen.”

De SGP gaat niet akkoord met het wetsvoorstel. Niet alleen vanwege de mogelijkheid om rechten van varkens- en pluimveebedrijven af te pakken, maar ook omdat de korting op fosfaatrechten voor sommige melkveehouders oploopt tot 30 procent. SGP-Kamerlid Dijkgraaf: „Dit is het slechtste landbouwwetsvoorstel van dit kabinet. Het rammelt aan alle kanten.”

Het kabinet doet geen enkele poging om te tonen dat er milieuwinst kan worden geboekt mét derogatie (het recht om extra mest te mogen uitrijden op grasland) en zónder fosfaatrechten, aldus de SGP’er. Daarbij neemt Van Dam de gevolgen van de wet voor boeren volgens hem niet serieus. „Hij weigert een gedegen onteigeningstoets voor bedrijven met lege stallen en stuurt ze naar de rechter. Verder schuift Van Dam de onteigeningstoets voor de generieke korting voor zich uit.”

CU-Kamerlid Dik-Faber is evenmin blij met de wet. „Pijnlijk dat dit nodig blijkt.” Ze had graag gezien dat grondgebonden bedrijven volledig zouden worden ontzien, in plaats van zoveel mogelijk. „Daarover ga ik het debat aan.” Ze vindt verder dat er voor meer knelgevallen een oplossing moet komen. De generieke korting mag van haar niet hoger worden dan 8 procent.

Voorzitter Kees Romijn van de vakgroep LTO Melkveehouder realiseert zich dat de wet ingrijpend is, maar toonde zich donderdag tevreden dat melkveehouders „na een lange periode van onzekerheid eindelijk meer duidelijkheid hebben gekregen en weten ze waar ze naar toe moeten werken. Nu wordt het tijd om meters te maken, zodat de wet zo snel mogelijk kan worden ingevoerd.”

Hij voorziet als gevolg van de beperkte knelgevallenregeling wel problemen bij bedrijven die niet als knelgeval worden aangemerkt en die niet in staat zijn om voldoende fosfaatrechten te werven. Voor hen moet een oplossing komen, vindt Romijn.

Alle melkveehouders gekort

DEN HAAG. Boeren mogen alleen nog melkvee houden als zij over voldoende fosfaatrechten beschikken, staat in het wetsvoorstel fosfaatrechten. Die rechten zijn vrij verhandelbaar. Bij iedere transactie wordt 10 procent van de verhandelde rechten afgeroomd, tenzij het een overdracht binnen de familie (tot en met de derde graad) betreft.

Daarnaast komt er een generieke korting op de fosfaatrechten. De hoogte daarvan is nog niet bekend. Grondgebonden en biologische melkveehouders worden in enige mate gecompenseerd voor die algemene korting. De regeling voor knelgevallen blijft beperkt tot boeren die wegens buitengewone omstandigheden op de peildatum 2 juli 2015 een afwijkende fosfaatproductie hadden.