Dat betoogde fractieleider Segers van de ChristenUnie donderdagochtend in Amsterdam tijdens de European Economic Summit, een driedaagse bijeenkomst van economen, politici, beleidsmakers en ondernemers die relaties en wederkerigheid centraal willen stellen in de economie.

Volgens Segers zijn mensen geschapen met een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en bovenal een drijfveer om relaties aan te gaan. „De zonde heeft ons weggedreven van ons levensdoel.”

Sindsdien proberen mensen steeds de manier waarop de Schepper ons bedoeld heeft de rug toe te keren, aldus Segers. „In onze tijd is dat niet anders. Voor veel mensen is het zelfs een onontkoombaar onderdeel van het economische systeem dat de samenleving meer profiteert van individuen die hun eigenbelang nastreven dan van mensen die de belangen van anderen en hun omgeving centraal stellen.”

Volgens Segers heeft dit denken geleid tot een doorgeslagen hebzucht die mens en planeet grote schade heeft toegebracht. „En er is echt geen onzichtbare hand die deze schade herstelt.”

Anders dan een kapitalistische economie die mensen stimuleert af te wijken van hun levensdoel door zich te richten op eigenbelang en geld, is er volgens de CU-leider een alternatief. „We moeten weer geloof hebben in de kracht van de samenleving, van mensen zelf. Dat is ook een boodschap die reflecteert wat de Bijbel vertelt over wie wij zijn.”

In plaats van het huidige Angelsaksische economische model of doorgeschoten overheidsdenken, propageert Segers een economie die is gebaseerd op het Bijbelse uitgangspunt dat mensen relationele wezens zijn en „letterlijk” voor elkaar zijn gemaakt. „Dan is de economie niet langer een ratrace waarbij alleen de sterkste overwint, maar een reis waarbij we voortdurend oog hebben voor elkaar. Dat is ook de weg waarin beantwoord wordt aan het doel waarmee we als mensen geschapen zijn.”

Het Rijnlandse economische model, waarin niet eigenbelang maar samenwerken en collectieve verantwoordelijkheid centraal staat, kan volgens Segers de richting wijzen. De overheid zou die beweging moeten stimuleren door minder belang te hechten aan modellen die gericht zijn op economische groei. Daarnaast zou het kabinet volgens Segers bedrijven moeten ondersteunen die hun omgeving centraal stellen. Bovendien zou het kabinet vrijhandelsakkoorden zoals TTIP (het trans-Atlantische vrijhandelsakkoord waarover de Europese Unie en de VS momenteel onderhandelen) niet moeten sluiten zolang „niet de mensen, maar het financieel kapitaal leidend is” in de onderhandelingen. Segers: „Ik stel daarom een nieuwe standaard voor: we sluiten allen nog handelsakkoorden als ze bijdragen aan de bescherming van mens en milieu.”

De bijeenkomst in Amsterdam komt op een moment waarop groeiende kritiek is op de wijze waarop overheden kijken naar welvaart. Volgens critici beheerst en beperkt het denken in termen van economische groei en BBP (Bruto Binnenlands Product) teveel het handelen van beleidsmakers en moeten er modellen komen die een breder blikveld hebben en bijvoorbeeld aandacht hebben voor sociale en ecologische schade van productie en consumptie.

Zo ontstond er de afgelopen periode in Nederland onvrede rondom de modellen van het Centraal Planbureau (CPB) die voor Nederlandse kabinetten vaak doorslaggevend zijn bij beleidsbeslissingen. Die modellen zouden volgens een trits aan partijen (GL, PvdA, CDA, SGP, CU, SP) teveel gericht zijn op betaalde economische participatie en te weinig oog hebben voor meer kwalitatieve aspecten, zoals mantelzorg, vrijwilligerswerk of de waarde van onderzoek en onderwijs. Diverse partijen overwogen zelfs even hun verkiezingsprogramma niet door te laten rekenen door het CPB, maar daarop lijken ze nu terug te komen.

Tijdens een consultatie van de Conferentie van Europese Kerken (CEC) stelden eerder dit jaar ook kerken vragen bij het BBP dat een fundamentele rol speelt in het economisch bestuur in Europa. Ze bepleitten om economische groei en materiële welvaart niet als doelen in zichzelf te zien. Volgende week woensdag geven in de Bergkerk in Amersfoort ook de Nederlandse kerken een soortgelijk signaal af in de richting van de politiek. Tijdens de publieksmiddag “Werk en welvaart van morgen” stellen ze dat diensten die buiten de markt om gaan, zoals vrijwilligerswerk, mantelzorg, huishoudelijk werk en zorg en aandacht voor kinderen, ten onrechte door het BBP worden genegeerd.