Mecklenburg-Voor-Pommeren profiteert nauwelijks van de robuuste Duitse economie. Na de val van de Muur vielen veel fabrieken stil. Hoewel er veel verbeterd is, kampt de voormalig Oost-Duitse deelstaat met hoge werkloosheid, sterke vergrijzing, leeglopend platteland en sluimerende armoede.

Toch bepaalt vooral de vluchtelingencrisis het debat. De grote migrantenstroom van 2015 is opgedroogd en amper 6000 vluchtelingen bleven in Mecklenburg-Voor-Pommeren wonen. Toch slaagde de rechts-populistische AfD erin om het thema bovenaan de agenda te zetten. Regeringspartijen SPD en CDU namen standpunten van de AfD over.

De weinige vluchtelingen die in de deelstaat achterbleven maken zich zorgen; ze kennen het Duitsland waarin ze zo ruimhartig werden ontvangen steeds minder terug.

Vluchtelingenwerker Claus Öllerking vindt dat veel Duitsers zich op de verkeerde problemen concentreren. „Als je maar lang genoeg naar een hoop koeienstront kijkt, dan wordt die hoop op een gegeven moment vanzelf belangrijk”, zegt hij in zijn kantoor in Schwerin. Ollerking stelt dat de integratie van Oost-Duitsers na de val van de Muur is mislukt. „Veel mensen horen sindsdien bij de verliezers. Ze zijn in een armoedeval terecht gekomen en geven vluchtelingen nu de schuld van hun problemen.”

Ruim een week voor de verkiezingen hield de lokale afdeling van de AfD in Grevesmühlen een bijeenkomst. Lokale thema’s stonden die avond niet centraal; het draaide om de landelijke politiek. Lokale kandidaat Christoph Grimm zei het terecht te vinden dat zijn partij, die zich eerst presenteerde als anti-europartij, zich nu focust op de vluchtelingenproblematiek. „Gefundeerde, eerlijke en zakelijke kritiek op de islam mis je bij andere partijen.” Voor hem is het kernthema van zijn partij de strijd tegen „de ideologie van de politieke correctheid.” In zijn ogen is dat de ideologie van Angela Merkel.

Signaal

Deelstaatverkiezingen in Duitsland zijn voor veel kiezers hét moment om een signaal af te geven aan de regering. Merkels vluchtelingenbeleid heeft in de dunbevolkte Noord-Duitse deelstaat weinig steun.

Het succes van de AfD in de peilingen maakt de gevestigde orde intussen onrustig. Regeringspartij SPD haalde 36 procent in 2011 en staat nu op 24 procent in de peilingen. Het is niet ondenkbaar dat met een dergelijke uitslag de CDU als tweede grootste wordt ingehaald. Dat kan worden gezien als een stevige boodschap richting Merkel. De regionale afdelingen van beide partijen bieden nu tegen elkaar op over wie er de hardste maatregelen tegen migranten durft te nemen.

Regeren komt in ieder geval nog te vroeg voor de AfD. SPD en CDU hebben vooraf al een cordon sanitaire afgesproken. Omdat de grote coalitie zijn meerderheid dreigt te verliezen, moet er na morgen waarschijnlijk worden gekeken naar een in Duitsland ongebruikelijke driepartijencoalitie om de rechtspopulisten buiten de macht te houden. Waarschijnlijk is een linkse coalitie van SPD, “die Linken” en de Groenen de enige optie.

De verkiezingscampagne in Mecklenburg-Voor-Pommeren maakt duidelijk dat 2017 een stevig verkiezingsjaar wordt voor heel Duitsland. De toon in het debat verhardt. Het vluchtelingendebat is veel feller dan gedacht en splijt niet alleen de ”Union” (CDU/CSU) van Angela Merkel, maar ook de grote coalitie van CDU en SPD. Merkel durft het daarom niet aan om te zeggen dat ze een vierde regeringstermijn gaat.