In het gezin waarin Karman opgroeide werd muziek gemaakt en gezongen. Zijn oudere broer was organist in de kerk en Jan volgde hem op. Les –orgel, piano, harmonieleer– kreeg de Zeeuw destijds van de Goese musicus Adriaan Kousemaker. Karman stapte echter over op de dwarsfluit. Intussen ging hij aan het werk als actuaris bij het pensioenfonds van de omroep. Bij wijze van hobby gaf Karman als fluitist zo nu en dan een optreden.

Schreef de Zeeuw gedurende zijn werkzame leven sporadisch een muziekstukje, sinds 2008 is hij serieus als componist actief. Er vloeiden enkele grotere werken uit zijn pen, zoals een cantate bij Psalm 23 en een sonate voor fluit, altfluit en orgel. Het eerste „substantiële werkje” dat Karman schreef, een vierdelige suite over het Zeeuwse volkslied, bevat ook een fuga. Die vorm intrigeerde de Middelburger zodanig dat hij ermee verder wilde. Maar hoe kwam hij aan thema’s? Toen kwam hij opnieuw uit bij het Geneefse Psalter.

Volgens Karman –die de kerk alleen nog bij concerten vanbinnen ziet– zijn de psalmmelodieën uitermate geschikt voor de fugavorm. „Ze zijn heel compact, er is een grote verscheidenheid aan toonaarden en het ritme is erg belangrijk.” Als hij een bewerking schrijft, gaat het hem niet zozeer om de inhoud van een psalm. „Uiteraard kijk ik in tweede instantie wel naar de sfeer, of die ingetogen of uitbundig is. Maar ik heb de melodieën puur gebruikt als abstract materiaal.” Daarbij waren het vooral de beginregels die hem het thema verschaften. Dat elke bewerking dezelfde vorm heeft, deert niet. „Sommigen noemen de fugavorm het summum van de Europese muziekgeschiedenis. Deze vorm wordt nooit saai, daar is hij te ingewikkeld voor. Het is net als met wiskunde, daar kun je ook je hele leven mee bezig zijn.”

In de afgelopen zes jaar schreef Karman zo’n veertig fugatische bewerkingen. De eerste dertig psalmen heeft hij nu op de markt gebracht (eigen beheer, 72 blz., € 22,50). Het is de bedoeling dat deel 2 (met de Psalmen 31 tot 60) volgend jaar uitkomt. Over vijf jaar hoopt Karman het project afgerond te hebben.

De Zeeuw is als componist autodidact. „Componeren heeft te maken met drie dingen: talent, vakmanschap en passie. Daarmee moet je het doen. Ik heb mezelf vanuit de boeken de regels eigen gemaakt.” Daarbij weet hij zich geïnspireerd door de Vlaamse renaissancecomponisten, door Bach en zijn voorgangers, maar ook door iemand als de Belg Flor Peeters. „Ik ben niet de persoon om grote orkestwerken te schrijven. Ik heb een voorliefde voor drie-, vier- of soms vijfstemmig polyfone muziek.”

De muziek van Karman is te bestellen via jkarman@planet.nl

Meer informatie en geluidsvoorbeelden: Genevan Psalter in Fugues