De 49-jarige Boynton, in 2001 bij Shell binnengehaald, is de derde topbestuurder in een jaar die sneuvelt. Eerder struikelden bestuursvoorzitter Philip Watts en Walter van de Vijver, de hoogste baas van de divisie exploratie en productie. De positie van Boynton, die als adviseur van Van der Veer aanblijft tot de aandeelhoudersvergadering in juni, wordt tijdelijk overgenomen door Tim Morrisson, die sinds 1982 bij het bedrijf werkt.

Boyntons vertrek werd maandag aangekondigd, tegelijk met de publicatie van een rapport over de affaire, die in januari begon met een omvangrijke afwaardering van de bewezen olie- en gasreserves.

Reserves vormen een belangrijke indicatie voor investeerders en beleggers over de toekomstige prestaties van concerns als Shell. De schok was groot toen de zekerheid rond de aanwezigheid ervan minder groot was dan gedacht: de beurswaarde van Shell verminderde met miljarden euro’s.

Uit het rapport dat Shell onder leiding van onafhankelijke deskundigen opmaakte, blijkt niet dat Boynton directe verwijten kunnen worden gemaakt. Niettemin vonden de commissarissen dat ze niet langer gehandhaafd kon worden, omdat ze scherper had moeten toezien op de afboekingen van reserves.

Het vertrek van Watts en Van de Vijver lag anders. Beide topbestuurders vochten elkaar bijkans de tent uit over de reserveproblematiek, zonder dat zij medebestuurders hiervan op de hoogte stelden.

Tijdens een persconferentie in Londen ging de top van het Nederlands-Britse concern diep door het stof. Topcommissaris Lord Oxburgh noemde de gang van zaken „beschamend.” Volgens hem is de affaire te wijten aan menselijk falen. Oxburgh verdedigde de rol van de commissarissen in de affaire door op te merken dat het vraagstuk tijdens hun vergaderingen nooit onder de aandacht is gebracht.

„Wij zijn geschokt en bedroefd”, zei Jeroen van der Veer, die Watts in maart opvolgde als bestuursvoorzitter. Ook hij verzekerde dat Shell uit de affaire zijn lessen zal trekken, waardoor dit soort schandalen nooit meer zullen plaatsvinden. Zo wil hij een cultuuromslag, zodat managers niet langer „slecht nieuws” verzwijgen uit angst voor hun baan, aldus Van der Veer. Verder liet hij weten dat Shell de methode die het hanteert om de reserves vast te stellen, gaat veranderen. Voortaan zullen ook deskundigen van buitenaf meewerken aan de vaststelling van de olie- en gasreserves.

Shell maakte maandag ook een nieuwe afwaardering van de bewezen olie- en gasreserves bekend, de derde in drie maanden. Dit keer gaat het om 200 miljoen vaten, in maart betrof het 250 miljoen vaten en in januari 3,9 miljard vaten ofwel 20 procent van de totale bewezen reserves. De reserves over 2003 zijn met ongeveer 0,5 miljard vaten ook lager ingeschaald. Al met al scheelt dat op de nettowinst over 2002 ongeveer 100 miljoen dollar en over die van 2003 ongeveer 130 miljoen dollar. Dat is nog geen 1 procent van het totaal, aldus Shell.

Malcolm Brinded, die Van de Vijver opvolgde als topman van de divisie exploratie en productie, herhaalde de verwachting dat de komende tien jaar ongeveer 85 procent van de afgewaardeerde reserves weer als ”bewezen” kunnen worden geboekt.

De ontwikkelingen van gistermorgen waren voor kredietbeoordelaar Standard & Poor’s aanleiding om de AAA-rating van de Shell Groep te verlagen naar AA+. De bijstelling van de kredietbeoordeling betekent een klap voor het imago van het concern, maar heeft nauwelijks financiële consequenties. Ook op de beurs had de affaire hoegenaamd geen gevolgen voor de koers van het aandeel Koninklijke/Shell Groep.

Shell lijkt intern de zaak weer onder controle te hebben, maar het laatste hoofdstuk van de affaire is nog niet geschreven. De Amerikaanse beurstoezichthouder SEC is nog bezig met een onderzoek, evenals de Amerikaanse justitie. Verder dreigen beleggers in de Verenigde Staten met schadeclaims. In Nederland doet toezichthouder AFM onderzoek naar de kwestie.