„Zeg nou toch wat u zeggen wilt en draai er niet omheen, u wilt gewoon aftreden.” De boodschap van de 82-jarige keizer draaide daar echter wel omheen en niet zo’n beetje ook. De keizer sprak van „lichamelijke ongemakken” die het hem steeds zwaarder maakten om zijn ambt uit te oefenen. Een heldere aankondiging van aftreden? Die klonk niet.

Daarmee zou Akihito immers buiten het boekje van de Japanse wet zijn gegaan, omdat hij zich dan indirect zou uitspreken vóór wijziging van de wet rond de troonopvolging. Die verbiedt dat een Japanse keizer aftreedt. Zich uitspreken over een wetsverandering zou regelrechte bemoeienis zijn met politiek en dat is in Japan bijkans een doodzonde sinds Akihito’s vader Hirohito in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw zich iets te veel met politiek bemoeide, met als gevolg dat de Japanse keizerlijke legers de meest verschrikkelijke oorlogsmisdaden in zijn naam konden begaan.

Nee, de bezetter van de Chrysantentroon –zoals de Japanse keizer wel wordt aangeduid– treedt niet af, maar sterft in het harnas. Maar voor Akihito begint die levenslange carrière een martelgang te worden, vooral ook omdat hij operaties wegens prostaatkanker heeft ondergaan en hartproblemen heeft. Daarom vanochtend heel indirect Akihito’s smeekbede om de wet die hem nu in het zadel houdt aan te passen. Zodat zijn zoon, kroonprins Naruhito (56), hem nog bij leven kan opvolgen.

Overigens blijkt de meerderheid van de Japanse bevolking hem van harte zo’n rustige oude dag te gunnen.

Daar denken conservatieve politici in het land van de rijzende zon heel anders over. Die zijn fel tegen zo’n wetswijziging en willen juist terug naar de oude gloriedagen van het Japan met een sterk keizerlijk leger. Om die reden zijn zij –en met hen de huidige premier Shinzo Abe– bezig een andere wijziging van de wet voor te bereiden: die van de pacifistische grondwet die de Amerikanen het land na 1945 opdrongen en waardoor Japan geen volwaardige krijgsmacht meer mocht hebben. Nu buurland China steeds meer militaire praatjes begint te krijgen wordt in Japan de behoefte steeds sterker om dat pacifisme van zich af te schudden.

Wie zich buitengewoon ongemakkelijk voelt bij die ontwikkeling is… keizer Akihito, die maar al te goed weet in welke hoek hij dan als keizer gedreven wordt. Het zou dus zomaar kunnen dat die overweging even sterk heeft meegespeeld bij Akihito’s optreden vanochtend als al die andere factoren. Het kan nog jaren gaan duren voordat de wetten zijn aangepast om Akihito’s aftreden mogelijk te maken. Hopelijk gebeurt dat nog voordat Japans grondwet weer zijn tanden heeft gekregen.