Een straffe wind waait deze woensdagmiddag over het strand bij het Zeeuwse Oost­kapelle. Het is fris voor augustus. Een enkeling heeft de moed verzameld om de zee in te duiken. Meer mensen wandelen. Enkele tientallen lopers struinen met een speciaal doel langs het water. Ze ruimen rommel op. Gewapend met vuilniszak en prikstok speuren ze in het zand naar doppen, frisdrankpakjes, plastic en touw van visnetten, sigarettenpeuken en andere ongerechtigheid.

De opruimklus is onderdeel van de jaarlijkse schoonmaakactie van stichting De Noordzee. Honderden vrijwilligers rapen in twee weken tijd rommel van de stranden langs de Noordzeekust. Van Schiermonnikoog in het noorden tot Cadzand in het zuiden.

Vogels kijken

Blootsvoets zoekt Julia van der Burgt (23) nabij Oostkapelle naar afval. Ze begon woensdagmorgen in Domburg, een paar kilometer zuidelijker. In haar vuilniszak zit de oogst van een paar uur rapen. „Snoepverpakkingen, doppen, peuken, mysterieuze stukjes plastic en zo’n vijftig stukjes touw.”

De studente uit Utrecht is met de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie op vakantiekamp. De deelnemers doen een paar uur mee aan de actie. „Het is belangrijk dat we de oceanen schoonhouden. Wij leveren onze kleine bijdrage en lopen intussen lekker op het strand.” Om haar nek hangt een verrekijker. „Tijdens de pauze kan ik vogels kijken.”

Ook Arthur Vacca (15) uit Amsterdam steekt de handen uit de mouwen. „Op zich is het mooi om het strand schoon te maken. Maar ik vind het ook wel een beetje een nutteloze actie. Als wij weg zijn, ligt er zo wéér troep.” Of hij zelf weleens wat van zich afgooit? „Soms kauwgom. Maar ik ga mijn leven beteren.”

Bert Zijderveld en zijn vrouw Anneke uit Oostkapelle zijn eveneens van de partij. „We houden van een schoon strand”, zegt zij. De twee wandelen vaker langs de zee en rapen dan ook rommel. „In touw van visgerei kunnen vogels verstrikt raken. Dat is vervelend.” Haar man trof ooit een jerrycan aan. „Die ligt nu bij mij in de schuur. Ik kan er de bloemetjes water mee geven.”

Voor de vijfde keer vindt deze zomerweken de jaarlijkse opruimactie op de Noordzeestranden plaats. „In 2013, 2014 en 2015 haalden vrijwilligers in totaal 40.000 afval op”, legt directeur Floris van Hest van stichting De Noordzee uit. „Met het schoonmaken van de kust willen we ook het probleem van afval in zee bij het publiek onder de aandacht brengen.”

Flessendoppen worden dit jaar apart gehouden voor nader onderzoek. Vermoedelijk is het gros van de doppen afkomstig van halveliterflesjes, waar geen statiegeld op zit. Stichting De Noordzee wil dat er wél statiegeld voor die flesjes wordt ingevoerd. „Het zou ook mooi zijn als die doppen op de een of andere manier aan de flesjes vast blijven zitten. Net zoals het clipje aan een blikje frisdrank vast blijft zitten.”

Niet geslonken

Per 100 meter Noordzeestrand in Nederland liggen gemiddeld 380 stukjes afval. Zo’n 90 procent van die troep is plastic, concludeert Stichting De Noordzee in een maandag gepubliceerd rapport. De afgelopen twaalf jaar deed de stichting in opdracht van Rijkswaterstaat op vier niet-toeristische Nederlandse stranden onderzoek naar aangespoelde rommel.

De berg afval is de afgelopen jaren niet noemenswaardig geslonken, stellen de onderzoekers. Bij meer dan 40 procent van de troep troffen onderzoekers paraffine aan, een bestanddeel van ruwe aardolie. Stichting De Noordzee: „Paraffine komt in zee terecht door het spoelen van lading­ruimtes en leidingen. Het 
is legaal om een hoeveelheid van 75 tot 350 liter te lozen op zee. Maar paraffine kan schadelijk zijn voor het zeeleven. Daarnaast vervuilt het het strand.”

Meer dan de helft van het afval komt van de maritieme sector, stellen de onderzoekers. Het is rommel van scheepvaart en visserij, zoals stukken touw, resten van visnetten en zogeheten vispluis; plastic materiaal dat netten moet beschermen.

„Ik wil niet alleen maar met de beschuldigende vinger wijzen naar de visserij”, benadrukt Van Hest.

„Zowel natuurbeschermingsorganisaties als vissers hebben belang bij een schone Noordzee. Ik merk dat vissers zich meer bewust zijn van de problematiek van het plastic vispluis dat van netten afslijt. We trekken samen op in een vispluisvrij-project. In de visserijsector wordt gezocht naar een alternatief, maar helaas is het ei van Columbus nog niet gevonden.”

Bruidssluier

Bij strandpaviljoen Berkenbosch bij Oostkapelle eindigt rond twee uur de zoektocht. Etappecoördinator Ike Span weegt de zakken; een collega noteert de resultaten. Soms zitten er onverwachte vondsten bij, weet Span. „Een bruidssluier bijvoorbeeld. Hoe komt die hier? Weggewaaid tijdens het foto’s maken? Daar ga je in je trouwjurk niet achteraan.”