Wat zijn de feiten:

• Onderdelen van de Turkse strijdkrachten verklaren vrijdagavond de macht te hebben overgenomen in Turkije. Ze bezetten strategisch belangrijke plaatsen en stellen een avondklok in.

• Het merendeel van de bevolking en ook de oppositie keuren een staatsgreep af. De politie en een groot deel van het leger blijven de regering trouw.

• In Ankara en Istanbul komt het tot oorlogstaferelen. Er komen ten minste 265 mensen om het leven, onder wie 104 putschisten. Er vallen meer dan duizend gewonden.

• Erdogan noemt de poging hem ten val te brengen een „zegen van God” en kondigt „zuiveringen” aan. Bijna 3000 militairen worden gearresteerd; meer dan 2700 rechters en officieren van justitie worden uit hun ambt gezet en opgepakt. Minister van Justitie Bekir Bozdag zegt te verwachten dat zeker 6000 betrokkenen in staat van beschuldiging zullen worden gesteld.

• Erdogan noemt de islamitische geestelijke Fethullah Gülen, die in ballingschap leeft in de VS, het brein achter de staatsgreep en eist uitlevering. Gülen, vroeger een kompaan van Erdogan, ontkent elke betrokkenheid.

• De VS nemen de beschuldiging van Erdogan voor kennisgeving aan. Minister John Kerry zegt dat de Amerikanen bereid zijn mee te werken aan het onderzoek. Turkije wordt uitgenodigd met bewijzen te komen.

Wat zijn de vragen

• Wie steekt erachter? Geweld gebruiken past niet bij de Gülen-beweging, stelt de prominente Turkse journalist Ezgi Basaran. De op tv voorgelezen verklaring en de presentatie van de putchisten doen eerder denken aan aanhangers van Mustafa Kemal Atatürk, de grondlegger van de moderne, seculiere republiek Turkije. Anderzijds kan het ook gaan om een opzettelijk uitgezet dwaalspoor.

• Is alles in scène gezet? Deze complottheorie oppert onder anderen Gülen. Er zijn inderdaad ongerijmdheden en Erdogan grijpt de coup ongetwijfeld aan voor politiek gewin. De regering maakte in de nacht van de staatsgreep echter een onzekere indruk en het is onduidelijk wat voor belang het militaire apparaat zou hebben bij een geënsceneerde machtsgreep. Mogelijk handelden de coupplegers overhaast omdat hun plannen waren uitgelekt.

• Hoe gaat het verder? De tegenstanders van Erdogan vrezen dat hij de staatsgreep aanwendt om burgerrechten en persvrijheid verder te beperken. Het massa-ontslag binnen de gerechtelijke macht is reden voor bezorgdheid, de roep om herinvoering van de doodstraf ook. Met dat besluit kan Turkije toetreding tot de EU vergeten.

• Wat zijn de gevolgen voor het toerisme? Dat wordt de komende weken duidelijk. Er wordt gewoon gevlogen op Antalya en Izmir. Vakantiegangers hebben in die contreien betrekkelijk weinig te vrezen. De aanslag op het vliegveld van Istanbul heeft de branche veel kwaad gedaan.