De politie in Calabrië en Sicilië heeft de afgelopen week 38 personen aangehouden wegens de productie van en de handel in kunststof zakken voor eenmalig gebruik.

Dat kleding en tassen van modemerken worden nagemaakt en op straat of op internet voor echt moeten doorgaan, is sinds decennia een gegeven, maar dat ook eenvoudige plastic boodschappentasjes worden nagemaakt is een nieuw fenomeen. De reden is dat er ook met plastic tasjes veel geld te verdienen valt. Waar geld op onrechtmatige wijze rolt, is meestal de georganiseerde misdaad present. De rekensom is eenvoudig: een kunststof plastic tas kost 2 cent per stuk, een biologisch afbreekbare tas vijf tot zes keer meer. Volgens Legambiente, de grootste Italiaanse milieu-organisatie, is ongeveer de helft van de plastic biologisch afbreekbare zakken in Italië illegaal in omloop. De consument weet niet dat hij in de winkel voor de gek wordt gehouden, ook al omdat de tas in de meeste gevallen voorzien is van een bio-keurmerk.

In de illegale productie en distributie gaan honderden miljoenen om. De bedrijven die biologisch afbreekbaar plastic produceren, verliezen naar schatting 160 miljoen euro per jaar en ook de fiscus gaat met 30 miljoen de boot in. Het milieu wordt er eveneens door geschaad. Op papier kost het de overheid 50 miljoen euro om het plastic uit de roulatie te nemen.

De camorra, de georganiseerde misdaad in en rond Napels, zit achter deze nieuwe vorm van criminaliteit. Hij laat goedkopere tassen produceren die moeten doorgaan voor biologisch afbreekbare tassen. De kleine en middelgrote winkeliers nemen al dan niet in goed vertrouwen de tasjes af voor dezelfde prijs als de duur geproduceerde biologisch afbreekbare zakken. Het verschil steekt de camorra in eigen zak.

De distributie wordt ook gebruikt als alternatief voor de contante ”pizzo”, het beschermingsgeld dat de ondernemer betaalt om door de maffia met rust te worden gelaten. Eind 2014 werden maffiosi opgepakt omdat ze winkeliers een maandelijkse pizzo van 2500 euro oplegden. Om de afpersing te camoufleren, leverden ze plastic tasjes zonder veel waarde. De grote supermarktketens doen voor zover bekend niet mee met het spel.

De Italiaanse wetgeving op plastic zakken is een voorbeeld in Europa. De Europese Unie verplicht sinds kort alle lidstaten het gebruik van plastic tassen te verminderen. In Nederland geldt sinds begin dit jaar een verbod op gratis plastic tasjes. Italië voerde vijf jaar geleden al een streng regime door. Sinds 2011 bestaat er een verbod op de uitgifte van niet-biologisch afbreekbare plastic tassen.

Milieuorganisatie Legambiente is begonnen met een publiciteitscampagne om consumenten gevoelig te maken voor het probleem. De minister van Milieu zei vorige week de strijd tegen dit bedrog tot prioriteit te maken.