In de fabriek op het terrein van de rioolwaterzuivering in Amersfoort worden grondstoffen als fosfaat en stikstof teruggewonnen uit zuiveringsslib.

„Afvalwater is als bron van duurzame energie en grondstoffen de olie van de 21ste eeuw”, zegt dijkgraaf Tanja Klip-Martin. „Afvalwaterzuiveringen worden energieleveranciers. Fosfaat is van levensbelang voor alles wat groeit en bloeit, maar wordt steeds schaarser. Fosfaaterts kan nu nog worden gewonnen in mijnen in Marokko en China, maar deze natuurlijke bronnen zullen over een eeuw uitgeput zijn. Daarom is het, gezien de groeiende wereldbevolking, van essentieel belang om fosfaat te hergebruiken.”

Het zuiveringsslib dat in Amersfoort wordt benut is het bezinksel van afvalstoffen dat vrijkomt bij het zuiveren van rioolwater in de zuiveringsinstallaties in Amersfoort, Soest, Nijkerk en Woudenberg.

In Amersfoort wordt het slib centraal vergist. Met een nieuwe technologie met bacteriën wordt het slib verwarmd en onder hoge druk gezet, als in een snelkookpan. Hierdoor valt het slib in kleine delen uit elkaar en komt er meer biogas vrij, waaruit elektriciteit kan worden opgewekt. Die energie wordt onder meer ingezet om de grondstoffenfabriek te laten werken.

Na het ontwateren van het uitgegiste slib blijft stikstof- en fosfaatrijk afvalwater over. Door toevoeging van magnesiumzout ontstaat struviet, de basisstof voor kunstmest. Dat proces past het waterschap al toe in een vorig jaar geopende grondstoffenfabriek in Apeldoorn. Het struviet dat daar wordt gewonnen, moet echter nog elders tot kunstmest worden verwerkt. De nieuwe fabriek in Amersfoort zet het struviet direct in kunstmestkorrels om.

Voor het waterschap is de kunstmestfabriek een bijdrage aan de zogeheten “circulaire economie”, gericht op het hergebruiken van producten en grondstoffen. Dijkgraaf Klip pleit in dat verband wel voor aanpassingen in de nationale en Europese regelgeving, waardoor het makkelijker wordt om grondstoffen op de markt te brengen en daarmee onderdeel te laten zijn van de kringloop: „Nu kunnen potentiële producten meestal nog niet direct vermarkt worden, omdat ze afkomstig zijn uit afvalwater en daarom het stempel afval hebben. Voor elk product moet apart een uitzondering worden gemaakt, zoals na veel overleg ook voor de kunstmest uit de fabriek in Amersfoort is gedaan.”

Het waterschap verwacht daarnaast veel van een verdere scheiding van de afval(water)stromen. Heemraad Bert van Vreeswijk: „Op een aantal plaatsen wordt hemelwater al afgekoppeld van het riool afgevoerd, de bodem in. Maar ook relatief schoon en makkelijk te zuiveren water uit douche en wasmachine zou niet meer gezamenlijk met het doorgespoelde toiletwater via het riool naar de zuiveringsinstallaties moeten worden geleid. Hoe meer water er bij komt, hoe meer energie het kost en hoe lastiger het voor ons is om zuiveringsslib te vergisten tot biogas.”

Ook medicijnresten vormen voor het waterschap een probleem. „Het valt niet mee om die volledig uit het afvalwater te halen. De concentratie aan medicijnresten neemt toe, mede als gevolg van het ouder worden van de bevolking”, aldus Van Vreeswijk.