Mensen zijn er in soorten en maten. Kinderen dus ook. Er zijn harmonisers, gestructeerde denkers, doorzetters, rebellen, promotors, dromers. Of leerkrachten het leuk vinden of niet: in elke klas komen alle persoonstypes voor. De uitdaging? Hoe ga je als juf of meester goed met de verschillen om?

Daar heeft dr. Hans Bakker, docent pedagogiek op de Christelijke Hogeschool Ede (CHE), uitgesproken ideeën over. Maandagmiddag presenteerde zijn lectoraat ”talenten en opbrengsten” de resultaten van één jaar onderzoek op vier academische basisscholen in de regio. Doel van het onderzoek is leerkrachten bewust te maken van hun waarden en normen en de vraag hoe ze die kunnen overbrengen op de leerlingen.

Bakker greep de presentatie aan om zijn opvoedkundige hart te luchten. Met hoorbare teleurstelling: „De pedagogiek is de afgelopen tientallen jaren verworden tot leerpsychologie en onderwijskunde. Maar het gaat in het onderwijs allereerst om de relatie tussen leerkracht en kind. Als die relatie er niet is, komt de boodschap van de juf of meester niet over.”

Elk mens, elk kind heeft kenmerken van alle zes persoonstypes, maar één ervan overheerst, betoogt Bakker. „De harmoniser is gevoelig, de doorzetter toegewijd, de promotor vindingrijk, de gestructureerde denker voelt zich verantwoordelijk, de dromer kan goed reflecteren en de rebel is speels. Veel leerkrachten vinden het moeilijk om met deze verschillen om te gaan. De harmoniser, dat gaat prima. De doorzetter ook. Maar de rebel en de dromer: die vinden ze lastig.”

Bakker adviseert leerkrachten –„vaak zijn ze zelf harmoniser”– kinderen te benaderen vanuit de pedagogiek. „Gun een dromer iets meer tijd om na te denken over een antwoord of beslissing. En geef de rebel een highfive op z’n tijd. Dan heb je de rest van de dag geen kind aan hem. Door zo op leerlingen te reageren, zet je hen in hun kracht.”

Hart

Wie vanuit de pedagogiek naar kinderen kijkt, geeft anders les, stelt Bakker. „Maar zo’n leerkracht schrijft ook op een andere manier handelingsplannen. Dat worden dan geen technische documenten; nee, er klopt een hart in. De pedagogiek moet terug in het onderwijs. In het nieuwe studieprogramma van onze pabo wordt deze visie doorgevoerd.”

Bakker had maandag, samen met elf andere lectoren van hogescholen, een gesprek met de toonaangevende pedagogen dr. Luuc Stevens en dr. Gert Biesta. „Zij hebben ons gevraagd mee te werken aan een boek over pedagogiek in het onderwijs. Over twee jaar moet het klaar zijn. Een prachtig initiatief.”

Ook dr. Jan Hoogland, lector op hogeschool Viaa in Zwolle, en dr. Bram de Muynck, lector op Driestar educatief in Gouda, doen mee. „Maar er zit ook iemand bij vanuit de hoek van de vrije scholen”, zegt Bakker. „Ook daar zijn ze bezig met de plaats van de pedagogiek in het onderwijs, maar dan vanuit de antroposofische visie.”

Positief effect

Volgens Bakker heeft het CHE-
lectoraat ”talenten en opbrengsten” na het eerste jaar al „een enorm positief effect”, niet alleen op de basisscholen die meedoen, maar ook op de pabo in Ede.

„Het lectoraat spreekt leerkrachten én studenten aan als professional. Wie ben ik, hoe sta ik in het leven, wat wil ik de kinderen meegeven? Ze verwoorden dat in een mission statement. Op een van de basisscholen stellen de kinderen zichzelf die vraag ook. Ze leren nadenken over de plaats van deugden in hun leven.”