CGK en GKV nog lang niet uitgepraat over prediking
De Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt spraken elkaar dinsdag over de prediking. De avond verliep in goede harmonie, maar op de weg naar eenheid liggen nog steeds obstakels.
De Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) en de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) belegden dinsdag in Noordeloos een regioavond over de prediking. De preek is een aangelegen thema in de contacten tussen beide kerkverbanden. Die gaven eind jaren negentig al ruimte aan plaatselijke gemeenten om tot een nauwere manier van kerkelijk samenleven te komen, maar dat gebeurde lang niet op alle plaatsen. Er blijken over en weer nogal wat karikaturen te bestaan.
Wie de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt van binnenuit kent, is ds. P. Niemeijer. Kenmerkend voor de preken in zijn kerkverband is dat ze eigentijds zijn, zei de oud-synodepreses gisteravond. „Vrijgemaakten besteden veel aandacht aan de dagelijks bekering en wat minder aan verkiezing, wedergeboorte en rechtvaardiging.”
De houding tegenover de omliggende cultuur blijft volgens de predikant uit Rijnsburg „een lastig punt. Vrijgemaakten willen meteen aan de slag. Ze hebben soms moeite om het Woord van God uit te luisteren.”
Het verwijt dat de toe-eigening van het heil onvoldoende aandacht heeft binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, doet ds. Niemeijer weleens „pijn.” Daarbij gaat het over de vraag hoe een zondaar het heil verwerft en daarbij blijft.
De drieslag ellende, verlossing en dankbaarheid uit de Heidelbergse Catechismus komt ook in de prediking in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt aan bod, aldus ds. Niemeijer. „Maar niet in een vaste volgorde. We mogen van de moederschoot af rust vinden bij God, zegt een psalm. Bij Hem moet ik beginnen. Het gaat in het verbond om belofte en bevel, maar Christus gaat voorop. Kennis van de wet is geen verplicht voorportaal om zalig te worden.”
De Christelijke Gereformeerde Kerken hebben zich altijd verbonden geweten met de „geestelijke klanken” van de Reformatie en de Nadere Reformatie, zei ds. D. Quant, preses van de laatstgehouden synode van de CGK. De gedachte dat ellende, verlossing en dankbaarheid per se in chronologische volgorde aan bod moeten komen, leeft volgens hem niet breed in zijn kerkverband. „Ze moeten wel evenwichtig aan de orde worden gesteld. De Bijbelse inhoud moet bij het hart van de gemeenteleden worden gebracht. Zodat het hart gaat trillen. Zo wil de Heilige Geest de gemeente voeden met het Woord van God.”
Weerbarstig
Dan mogen de aanwezigen vragen stellen. Ds. K. Visser, predikant van de christelijke gereformeerde kerk in Barendrecht, zegt dat bij veel kerkleden het vertrouwen in de vrijgemaakten ontbreekt. Maar hij steekt de hand ook in eigen boezem. „Wat ds. Quant aanreikt, is natuurlijk Bijbels-confessioneel. Maar de praktijk is weerbarstiger. De Christelijke Gereformeerde Kerken zijn helaas heel gevarieerd.”
Vertrouwen is een zaak van het hart, reageert ds. Niemeijer. „De eenheid van de kerk ligt in onze Heiland. Kerkelijke eenheid is overigens ook een punt dat toegeëigend moet worden.”
Ds. J. Breman, predikant van de christelijke gereformeerde kerk in Zwijndrecht, vroeg zich af of de CGK niet hoogmoedig zijn geweest in de gesprekken met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. „Moeten we daar geen schuld over belijden?”
Ds. Niemeijer: „Er kan gemakkelijk iets van afzondering, van exclusivisme zitten in de manier waarop christelijke gereformeerden over vrijgemaakten spreken. Vrijgemaakten zouden zeggen dat er buiten de kerk geen heil is, maar de Christelijke Gereformeerde Kerken hebben misschien iets vergelijkbaars: buiten de toe-eigening is er geen heil. Ik denk niet in termen van schuld belijden. Wel in samen luisteren naar de Schrift. Daar zullen we aan onze schuld ontdekt moeten worden.”
„Kun je een preek waarin niet wordt gewaarschuwd wel een preek noemen?” vraagt iemand. Ds. Niemeijer: „Als je in elke preek zou waarschuwen, dan wordt dit een sjabloon. Prediking is vooral prediking van Christus. Het heil in Christus is een belofte die geloofd moet worden. En daar hoort ook waarschuwen bij.”
In de prediking in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt wordt er vaak van uitgegaan dat de hoorders het heil bezitten. „We moeten duidelijk maken dat de belofte van het heil wel vervuld moet worden door het geloof”, aldus de predikant. „Dat is een punt dat we van de Christelijke Gereformeerde Kerken kunnen leren.”
Ds. Quant valt ds. Niemeijer bij: „Prediking is Christusprediking, zowel in het Oude als in het Nieuwe Testament. Ik hoorde onlangs een preek in mijn kerkverband waarin tot mijn ontsteltenis de Naam van Christus niet werd genoemd. Prediking kan alleen maar Christusprediking zijn. Daarin wordt getroost én vermaand. Je moet nogal wat Schriftgedeelten wegsnijden als je geen waarschuwingen wilt.”
„Gesprek over preek mist urgentie”
De gesprekken tussen de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt over de prediking missen „urgentie”, stelde dr. J. W. van Pelt dinsdag in Noordeloos. „We zijn bezig elkaar de maat te nemen over allerlei details. Op grond van Schrift en belijdenis moet eenheid toch mogelijk zijn?”
De predikant van de christelijke gereformeerde kerk in Oud-Beijerland vindt het tijd om de verschillende „legitieme accenten” in de prediking te accepteren en „elkaars sterke punten” te gebruiken met het oog op „de wereld en onze jongeren.”
Ds. P. Niemeijer valt hem daarin bij. „Het is mijn overtuiging dat we elkaar nodig hebben. Daarom ben ik ook heel blij met het nadenken over een gezamenlijke Gereformeerde Theologische Universiteit.”
„Ook mij zijn deze woorden uit het hart gegrepen”, zegt ds. D. Quant. „Ik moet eerlijk zeggen dat ik totaal ben vastgelopen in de onderlinge kerkelijke verdeeldheid. Ik heb er geen oplossing voor. De Rooms-Katholieke Kerk heeft één ding beter gedaan dan de gereformeerde kerken: zij is één gebleven. Wat moeten wij allemaal niet doen om onze verdeeldheid te boven te komen.”
Een aanwezige stelt een „radicale” oplossing voor: „Laten we in deze tijd van secularisatie maar stoppen met gesprekken over kerkelijke eenheid. Misschien kunnen plaatselijke kerken die in gesprek zijn beter zeggen: we vormen geen nieuwe kerk, maar sluiten ons aan bij een andere, bestaande gemeente in het dorp.”
Lees ook:
CGK en GKV in gesprek over prediking in kerkverband (Reformatorisch Dagblad, 24-05-2016)
