Auto na auto houdt halt voor de ketting die het plein achter het werkpaleis van koning Willem-Alexander scheidt van het aangrenzende park, waar Hagenaars luieren in de voorjaarszon. Binnen stroomt de balzaal vol mensen die de veertiende uitreiking van de Appeltjes van Oranje willen bijwonen, de prijs waarmee elk jaar drie organisaties worden beloond voor succesvolle sociale initiatieven die verschillende groepen mensen samenbrengen.

De prijs van het Oranje Fonds werd in 2002 ingesteld als huwelijkscadeau voor prins Willem-Alexander en prinses Máxima. De uitreiking wonen ze elk jaar bij, nu als koningspaar. En ook prinses Beatrix is present, want zij maakt de bronzen beeldjes die aan de winnaars worden overhandigd.

„Iedereen kan iets voor een andere betekenen, en wij helpen daarbij”, is de boodschap van ir. R. C. van der Giessen, directeur van het fonds. „Het Oranje Fonds streeft ernaar mensen bij elkaar te brengen; daar wordt ons land plezieriger van”, voegt voorzitter mr. drs. J. G. Wijn eraan toe.

Betrokkenheid

Dit jaar gaat de prijs naar gemeenschappelijke voorzieningen die helemaal worden gerund door vrijwilligers. Ons Genoegen in Nieuwer ter Aa is er één van. In 2006 ging de laatste winkel in het dorpje dicht. „De bewoners lieten het er niet bij zitten”, zegt koningin Máxima. Het verenigingsgebouw aan de Doude van Troostwijkstraat werd in 2010 omgevormd tot een multifunctioneel dorpshuis: een ontmoetingsplek met een door vrijwilligers gerunde winkel, bibliotheek en peuterspeelzaal.

„De bewoners voelen zich erbij betrokken”, zegt voorzitter Th. den Hertog van Stichting Behoud Leefbaarheid Nieuwer ter Aa in de video die aan de prijsuitreiking voorafgaat. „En iedereen voelt zich hier thuis.” De auto komt in beeld die bij Ons Genoegen staat geparkeerd. Hij kan zomaar worden geleend, en dat gebeurt bijna dagelijks. De eerste 20 kilometer is de rit gratis.

”Samen zelf doen”, was dit jaar het thema waaronder gemeenschappelijke voorzieningen die helemaal worden gerund door vrijwilligers konden meedingen naar de prijs. Er werden er tweehonderd voorgedragen, elf genomineerd, drie met een prijs beloond. Naast Nieuwer ter Aa zijn dat multifunctioneel centrum De Gaveborg in het Groningse Oostwold en ontmoetingscentrum De Pracht in Aalst, een klein dorp in de Brabantse gemeente Waalre.

Alsof het afgesproken is, verschijnen namens elke winnaar twee mannen en een vrouw op het podium. De mannen krijgen het kunstwerk en een oorkonde, de vrouw een bos bloemen. Het applaus is voor alle drie.

Halfje bruin

Elke winnaar krijgt 15.000 euro, naast het bronzen Appeltje. De koningin maakt tijdens de uitreiking bekend wie ditmaal het grootste kunstwerk krijgt: die gaat naar Oostwold, waar maar liefst 150 van de 680 inwoners zich in De Gaveborg inzetten als vrijwilliger.

„U laat zien dat kleine dorpen groot kunnen zijn”, vindt de koningin. „Dorpen leven als er plekken zijn waar je elkaar kunt ontmoeten. Als voorzieningen sluiten, gaat er heel veel moois verloren. Dan wordt het heel stil op het dorpsplein. Een bakker biedt méér dan alleen een halfje bruin.”

Eén op de vier inwoners van kleine dorpen heeft geen auto. „Dat zijn ook vaak mensen die niet zo gemakkelijk op de fiets stappen.” Om hen aan de nodige contacten en voorzieningen te helpen, zullen dorpsbewoners steeds meer zelf initiatieven moeten ondernemen; de overheid doet niet meer alles voor hen.

Dat het gebeurt, blijkt uit al die organisaties die meedongen naar de prijs. „Ik heb daar grote bewondering voor”, zegt de majesteit. „U brengt nieuwe dynamiek, een wij-gevoel in uw dorp.”