Als de traditie in gewapend beton wordt gegoten, dan is het niet verbazingwekkend dat velen –onder wie studenten– van die traditie vervreemden, stelde dr. Den Hertog. „Ligt het aan de traditie of aan onszelf? God verdwijnt niet zomaar uit Jorwerd.”

Dei Gratia, het Wageningse dispuut van de Civitas Studiosorum in Fundamento Reformato (CSFR) organiseerde zaterdag ter gelegenheid van het 9e lustrum een Lustrumcongres. Op het Congres met zo’n 150 belangstellenden werd het lustrumboek ”Traditie in transitie” gepresenteerd. Er waren twee lezingen en de discussie stond onder leiding van dr. ir. H. Jochemsen.

Dr. G. C. den Hertog, hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA), vermoedde dat de CSFR-studenten spanningen ervaren tussen de eigen traditie en hun geseculariseerde, wetenschappelijke leefomgeving. Ingaande op de waarde van de traditie, behandelde dr. G.C. den Hertog eerst het belang van traditie in het algemeen en vervolgens de eigen gereformeerde traditie.

Recente uitlatingen van onlustgevoelens in de samenleving, laten volgens Den Hertog zien dat basale verbanden als het gezin, de familie, het volk en de taal, zo essentieel zijn dat verwaarlozing daarvan de maatschappij lelijk kan opbreken. De vele uitbarstingen van nationale gevoelens en het benadrukken van de eigen taal, zijn volgens hoogleraar Den Hertog het bewijs dat de band met tradities en het verleden niet straffeloos afgesneden kunnen worden.

„Wat is er misgegaan met de gereformeerde traditie?”, zo vroeg dr. Den Hertog zich af. In de gereformeerde visie trekt God Zelf een spoor van generatie tot generatie. De instandhouding van de traditie is niet genoeg, het is ook belangrijk daar een levend lidmaat van uit te maken, zo zei Den Hertog met verwijzing naar de Heidelberger Catechismus. „Als de traditie stolt en versteent en verwordt tot een code, dan komt de afstand en vervreemding. Als er geen wisselwerking meer is tussen de bestaanservaring en de traditie, dan wordt de traditie afgeschud”, aldus dr. Den Hertog.

Dr. G. T. M. Visser, docent cultuurfilosofie aan het Instituut voor Wijsbegeerte van de Universiteit Leiden, behandelde de vraag hoe studenten voortkomend uit traditionele kerken met oude tradities zich moeten verhouden tot de hedendaagse spiritualiteit.

Hij noemde zijn eigen kerk –de Rooms-Katholieke Kerk– een voorbeeld van een kerk die star vasthoudt aan verouderde tradities. In plaats van die krampachtige pogingen tot handhaving van oude instellingen, moeten traditionele kerken aansluiting zoeken bij een dynamische spiritualiteit, een spiritualiteit van de toekomst, vindt dr. Visser. „Christenen moeten zich niet laten opsluiten in denkschema’s van volstrekte tegenstellingen. In plaats van het denken in tegenstellingen als ”materialisme-idealisme” of ”letter-geest”, wilde de Leidse cultuurfilosoof pleiten voor een „derde weg” die een wijsgerige herbezinning en herbronning mogelijk maakt. Dr. Visser citeerde daarbij de Indiase leider Gandhi: „Alle religies zijn eindige antwoorden op het ene en hetzelfde mysterie.” Dezelfde gedachte van Gandhi vond dr. Visser verwoord in de gedichten van Martinus Nijhoff, bijzonder in ”Het Lied der dwaze bijen”. Volgens dr. Visser hoeft de erkenning dat het in religie gaat om „eindige antwoorden” niet te leiden tot het hellend vlak van het relativisme.

Filosofen als Nietzsche en Heidegger hebben op hun wijze ook gewezen op de derde weg als de ontsnappingspoging uit de spagaat van het westerse denken dat uitgaat van een verkeerd waarheidsbegrip.