Deetman zei dit vrijdag tijdens het symposium ”Ramp of redding? 200 jaar Algemeen Reglement van Bestuur van de Nederlandse Hervormde Kerk”, in de Kloosterkerk te Den Haag. Hij ging in op de scheiding tussen kerk en staat.

Dat de overheid de kerk uit het oog verloren heeft, bleek volgens hem bijvoorbeeld tijdens de bespreking van de aftrekbaarheid van giften door de kerken. Er zat weinig schot in de zaak. De stemming veranderde toen bleek dat de onlangs overleden voetballer Johan Cruijff voor zijn Cruyff Foundation belastingaftrek wilde. „Toen moesten ze het uit het oogpunt van rechtsgelijkheid ook voor de kerken doen”, aldus de oud-CDA-minister.

Onzinnig

Deetman, ook oud-burgemeester van Den Haag, vindt dat de overheid en de kerken bij elkaar „in de tuin moeten kijken.” Hij acht het „onzinnig” dat de religie achter de voordeur zou moeten blijven. Kerken en religieuze groepen moeten juist aanwezig zijn in het publieke leven.

Volgens Deetman is het de taak van de overheid, als de sterkere partner van de kerk, om de grenzen te bewaken. Hij noemde een aantal voorbeelden waarbij die grens overschreden werd: het afwijzen van het vrouwenstandpunt van de SGP, het niet over godsdienst mogen praten op asielzoekerscentra en de pogingen om de bescherming van de kerken uit de wet te halen. Dat laatste vindt hij gevaarlijk. „Wat vandaag bedoeld is voor de een, kan morgen gelden voor de ander. Soms zullen kerken moeten zeggen: „Tot hiertoe en niet verder.” Alertheid is nodig.”

Deetman verwees hierbij ook naar het overleg over goede doelen en belastingaftrek. „De overheid mag niet over de grens gaan, maar de kerken moeten wel transparant zijn. Iedereen moet kunnen zien wat de kerken doen. De grens ligt daar waar de overheid inhoudelijke eisen stelt aan de kerken.”

Secretaris-generaal

Een secretaris-generaal zou de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) niet misstaan, vindt prof. dr. Roel Kuiper. Het Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie sprak ook tijdens het congres in de Kloosterkerk. Prof. Kuiper stelde dat de kerkelijke gemeenten meer en meer hun eigen weg gaan, mede omdat er een sociaal beroep op hen wordt gedaan. „We ontkomen niet aan bestuurlijke versterking, bijvoorbeeld in de vorm van een algemeen secretaris, die vooral tot taak heeft de kerk als kerk tot spreken te brengen.”

Even daarvoor had hij betoogd dat met name de afgescheiden kerken hun publieke stem verloren lijken te hebben. Volgens hem moet de kerk haar taak verstaan midden op de markt, in de volkswijken en in het interculturele verkeer.