Nee, voor Recep Tayyip Erdogan heeft Betsy Udink (1951) –journaliste en schrijfster van onder meer het vorig jaar uitgegeven boek ”Meisjes van Atatürk, zonen van de Sultan”– weinig sympathie. De Turkse president is volgens haar een mannetjesputter, een macho en een islamitische dictator. „Maar boven alles is hij een ultranationalistische Turk die geen greintje begrip heeft voor alles wat ‘anders’ is.”

Udink reageert op de aanhouding van Ebru Umar, een Nederlandse journaliste (Metro, Libelle) van Turkse afkomst. De Turkse politie lichtte Umar afgelopen zaterdag van haar bed in haar vakantiehuis in badplaats Kusadasi, omdat ze zich in haar columns en op Twitter kritisch had uitgelaten over president Erdogan. Zondag werd ze vrijgelaten, maar ze mag Turkije voorlopig niet verlaten.

Maandagmorgen werd bekend dat er in haar woning in Amsterdam is ingebroken. Umar gaat uit van opzet en ziet een rechtstreeks verband tussen haar aanhouding in Turkije en de daaropvolgende inbraak in haar woning. „Ik werd maandagochtend gebeld door mijn buurman die vertelde dat mijn huis met grof geweld is opengebroken.”

Samenzwering

De aanhouding van Umar past in een breder patroon, zegt Udink. „In Turkije zijn al zo’n 2000 mensen aangeklaagd wegens belediging van Erdogan, variërend van scholieren van 17 jaar tot journalisten die al meer dan vijftig jaar voor Turkse kranten schrijven.”

„Wij noemen iemand die constant reageert op beledigingen op Twitter kleinzielig”, vervolgt Udink. „Maar wij vergeten dat eer voor veel mannen in Turkije zeer belangrijk is. Erdogan vormt daarop geen uitzondering.”

In Duitsland nam onlangs een komiek de Turkse president op de hak. Dat kwam hem op een officiële klacht te staan van Ankara. Het Turkse consulaat in Rotterdam riep vorige week een soort kliklijn in het leven. Turkse organisaties werden opgeroepen beledigingen van Erdogan en het Turkse volk bij hem te melden. „Het is niet zozeer Erdogan die hier achterzit, als wel zijn raadgevers en adviseurs”, zegt Udink. „De kliek om Erdogan heen weet precies wat de Turkse president wil. Ook proberen ze hem vóór te zijn. Als Erdogan hoort van iemand die hem uitscheldt en zijn mensen hebben hier niets tegen gedaan, zwaait er wat.”

Erdogan en zijn mensen zien bovendien overal vijanden. Udink: „Zij geloven rotsvast in complottheorieën en samenzweringen. Er moet iemand zitten achter Umar: Joden, Britten of Amerikanen. Justitie zal precies van haar willen weten voor wie ze werkt.”

Turkije is een land waar je als journalist „nog steeds een hoop” kunt schrijven. Maar, zegt Udink, „Pas op met wat je doet op sociale media. Al die 2000 mensen die zijn aangeklaagd wegens belediging, uitten zich op Facebook en Twitter. Waarschijnlijk screent de Turkse geheime dienst deze media op een aantal steekwoorden. Wil je blijven schrijven wat je wilt, blijf dan van deze media weg.”

Het is terecht dat Nederland zich druk maakt om Ebru Umar, maar ze vindt dat we veel meer een punt moeten maken van de situatie in Zuidoost-Turkije. „Daar gebeuren veel ergere dingen. Erdogan heeft minstens 350.000 mensen uit hun huizen verjaagd en steden met de grond gelijkgemaakt. Het is daar zo erg dat gewonden niet eens naar een ziekenhuis kunnen worden gebracht. Kortom, Erdogan oefent daar brute macht uit, maar je hoort daar vrijwel niemand over.”

Europa heeft andere dingen aan het hoofd.

Udink: „De EU is druk met Islamitische Staat en het vluchtelingenvraagstuk en is voor de oplossing van Turkije afhankelijk. In januari nog zei de Turkse president tegen voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie dat Turkije 600.000 vluchtelingen naar Europa stuurt als hij zijn zin niet krijgt. Europa staat daarom machteloos.”