Het Baikonoer Kosmodroom ligt sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie niet meer op Russische grond, maar in Kazachstan. Rusland kan de lanceerbasis blijven gebruiken, maar tegen betaling. Het huurtarief is vastgesteld op 115 miljoen dollar per jaar en het contract loopt tot 2050. Wil Rusland de overeenkomst verlengen, dan zal er tegen die tijd –opnieuw– stevig moeten worden onderhandeld over de huurprijs en de looptijd van het contract.

De wat ingewikkelde constructie heeft tot op heden geen belemmering gevormd voor de Russische ruimtevaartactiviteiten, maar Poetin weet dat deze afhankelijkheid van Kazachstan een kwetsbaar punt is. Voorbeelden te over van voormalige Sovjetlanden die opeens genoeg hadden van moedertje Rusland, met alle (politieke) gevolgen van dien.

Nee, dan neemt Poetin liever het zekere voor het onzekere. In augustus 2010 maakte hij –toen als premier van Rusland– bekend dat er een nieuwe lanceerbasis zou worden gebouwd. In januari 2011 gingen de bouwwerkzaamheden van start voor het Vostochny Kosmodroom in het verre oosten van Rusland, tegen de grens met China.

BBC-verslaggever Pavel Aksenov bezocht de besneeuwde lanceerbasis eind januari en ervoer in wat voor een uithoek Vostochny ligt. „Om hier te komen, is het vanaf Moskou zeven uur vliegen naar Blagovesjchensk, de dichtstbijzijnde grote stad. Dan is het nog eens anderhalf uur per helikopter over uitgestrekt bosgebied, de taiga.”

Komende maand staat de eerste raketlancering gepland vanaf dit splinternieuwe kosmodroom. De basis is nog lang niet afgebouwd, maar het eerste lanceerplatform is klaar voor gebruik.

Tijdens het bezoek van Aksenov aan de basis werd de Sojoezraket in een grote loods in elkaar gezet. Alle onderdelen worden via het spoor aangeleverd vanuit Samara, een Russische miljoenenstad ten noordwesten van Kazachstan. Een reis van niet minder dan 6000 kilometer – grofweg de afstand tussen Amsterdam en New York.

Met opzet wordt de lanceerbasis in een uiterst afgelegen deel van het land gebouwd: afgestoten rakettrappen kunnen zo niet in stedelijk gebied neerkomen. Of op buitenlands grondgebied, want een raket vertrekt altijd in oostelijke richting en de grens met China ligt ten westen van Vostochny.

De geografische ligging op 51 graden noorderbreedte zorgt ervoor dat een raket bijna dezelfde hoeveelheid vracht kan meenemen als bij een lancering vanaf Baikonoer, dat op 46 graden ligt. Want hoe dichter bij de evenaar, hoe groter het ‘zetje’ dat de draaiing van de aarde meegeeft aan de raket.

De nieuwe lanceerbasis geeft de Russen gelijk de mogelijkheid om vernieuwingen door te voeren; veel van de techniek en de infrastructuur in Baikonoer dateert nog uit het Sovjettijdperk. „Zo zal de lancering straks onder controle staan van een computer en één persoon; een hele verandering ten opzichte van de grote lanceerploeg in Baikonoer”, aldus Aksenov.

Het zichtbaarste verschil is volgens de BBC-verslaggever de beweegbare servicetoren op het lanceerplatform. In Baikonoer wordt de raket kort voor lancering liggend op een trein naar het lanceerplatform gebracht en rechtop gezet. Dankzij de servicetoren kan de Sojoez al eerder naar het platform worden gebracht, kunnen monteurs er nog aan sleutelen. Vóór lancering zal de toren tot een veilige afstand worden weggerold.

„De grootte van dit terrein is imponerend”, stelt Aksenov. „Toch waren de oorspronkelijke plannen nog grootser.” Zo was het Russische ruimtevaartagentschap Roscosmos van plan om drie lanceerplatformen te bouwen voor de Sojoez en twee voor een nieuw type raket, de Angara. „Maar Rusland zit in een recessie. Het ruimtevaartbudget is bijna gehalveerd. Het is nog de vraag welke gevolgen dat zal hebben voor de Russische ambities in Vostochny.”

Geplaagd door corruptie

Niet alleen bezuinigingen brengen de nieuwe Russische lanceerbasis in de problemen. Er loopt inmiddels ook een onderzoek naar corruptie bij de bouw van Vostochny.

De slechte financiële situatie resulteerde vorig voorjaar in een staking omdat arbeiders hun loon niet hadden ontvangen.

Het Oost-Russische nieuwsagentschap RIA Novosti berichtte in juli 2015 dat er 7,5 miljard roebel (circa 100 miljoen euro) is verdwenen tijdens de werkzaamheden voor de lanceerbasis in het verre oosten van Rusland. De kosten van het totale project zijn geraamd op een kleine 3 miljard euro.

Tijdens een bezoek aan Vostochny in september 2014 waarschuwde Poetin al dat de geldstromen in de gaten werden gehouden en dat fraudeurs vervolgd zouden worden. Volgens RIA Novosti werden er in de maanden daarna verschillende beambten gearresteerd voor diefstal of verkwisting van overheidsgeld dat voor het bouwproject bestemd was.