Volgens wethouder Eerenberg (D66) is zijn stad daarmee de eerste in Nederland die bij onze oosterburen jaagt op nieuw elan in de winkelstraten. Ook Engelse en Scandinavische winkelketens kunnen wat hem betreft op een actieve benadering wachten.

„Als er bij winkelketens of bij Duitse middenstanders toch plannen bestaan om zich in Nederland te vestigen, dan kun je maar beter boven aan het wensenlijstje staan”, luidt de nuchtere motivatie van Eerenberg.

Enschede zit met een gemiddelde leegstand van 12 procent van het winkelareaal weliswaar onder het landelijk gemiddelde, maar wil een verdere afkalving voorkomen en zelfs weer wat groeien. Met het schrijven van wéér een beleidsnotitie gaat dat niet gebeuren en worden er ook geen nieuwe banen geschapen, aldus Eerenberg.

Daarom stapte hij vorig jaar samen met collega-wethouder Patrick Welman (CDA) en enkele ambtenaren spontaan af op winkeliers in het centrum van de Duitse stad Essen. Dat leidde tot gesprekken, afspraken op een enkel hoofdkantoor en een artikel in een lokale krant.

Die actie krijgt dit jaar een vervolg met bezoeken aan beurzen, aan steden zoals Osnabrück en Münster, maar ook met afspraken bij grote winkelketens. Er is zelfs een speciaal Duitssprekend acquisitieteam gevormd.

De acquisitie in Duitsland is volgens Eerenberg voor de hand liggend. „De straten van Enschede lopen zo over naar Duitsland. Wat levering betreft kunnen Duitse winkelbedrijven zo aanhaken op hun bestaande distributienet. Enschede kan het opstapje vormen voor verdere expansie naar Nederland.” Het mes snijdt bovendien aan twee kanten: meer Duitse winkels maakt de stad aantrekkelijker voor Duitse klandizie.

Vorig jaar kozen het Duitse Inter­City Hotel en woonwarenhuis Poco al voor Enschede, net als eerder de horecaketens Extrablatt en Bar Celona. Ook het textielconcern KiK, met 3200 filialen een grote speler in Europa, heeft een van zijn eerste Nederlandse vestigingen in Enschede geopend.

De eigenzinnige Twentse aanpak heeft de instemming van retailadviseur Frank Quix van Q&A Research. „Het is geen onverstandige zet om zelf de boer op te gaan”, zegt hij. „Je moet nu eenmaal werk maken van het aantrekkelijk houden van de binnensteden.”

Gemeentelijke acquisitie is volgens Quix niet nieuw. Den Haag zoekt sinds 2006 samen met verhuurders en makelaars naar nieuwe huurders voor leegstaande panden. Eindhoven volgt inmiddels ook dat spoor, zegt hij. Maar gemeenten die in het buitenland zoeken naar retailers, dat is wel uitzonderlijk.

Quix constateert dat Duitse ketens zich meer en meer oriënteren op Nederland, met als recent voorbeeld bouwmarkt Bauhaus in Groningen. „En de outdoorketen Globetrotter zou zo in een leeggekomen V&D-pand kunnen, met een waterbassin op de begane grond om kano’s uit te proberen.”

Dit jaar loopt een recordaantal van ruim 20.000 winkels grote kans te verdwijnen, blijkt uit de Retail Risk Index van onderzoeksbureau Locatus. Daartegenover staan trouwens ook een flink aantal starters. Volgens directeur Gerard Zandbergen is het „lovenswaardig” dat Enschede kiest voor een originele aanpak van het winkelprobleem. „Of het een goed idee is, weet ik niet, maar het is in elk geval een grappig idee”, aldus de Locatusdirecteur.

Volgens Zandbergen zullen Duitse winkelketens niet ineens naar Enschede of andere Nederlandse steden komen. „Als die bedrijven dat graag willen, dan komen ze vanzelf wel. Maar ik wil er zeker niet sceptisch over doen. Al haal je maar drie, twee of hooguit één filiaal van een keten binnen, dan heb je in elk geval je nek uitgestoken.”

Hij weet dat sommige gemeentebesturen in het verleden de deur platliepen bij elektronicagigant Media Markt en textielwarenhuis Primark. „Maar zo begint het vaak wel”, aldus Zandbergen. „De eerste H&M is tenslotte ook een keer naar Nederland gekomen.”