Het gedrag van mensen, of het nu kinderen zijn of volwassenen, kun je op twee manieren sturen. Je kunt verkeerd of in ieder geval onwenselijk gedrag straffen en je kunt positief gedrag belonen. De overheid maakt vooral gebruik van het eerste instrument, en dat kan ook moeilijk anders.Wie te hard rijdt, loopt kans op een boete, wie zich aan de maximumsnelheid houdt, krijgt geen speciale beloning. Wie een misdrijf pleegt, moet zitten, maar wie een heel jaar geen misdrijven begaat, wordt niet beloond met extra vakantiedagen.

Toch kan het in sommige gevallen voor de overheid handig zijn om beloningen in plaats van straffen als beleidsinstrument te kiezen. Straffen roepen nu eenmaal verzet op, terwijl beloningen als iets positiefs worden ervaren. Al is er altijd wel enig gemor bij hen die buiten de prijzen vallen.

Om het beroep van ziekenfondsverzekerden op de gezondheidszorg af te remmen dacht minister Hoogervorst aanvankelijk aan het invoeren van een eigen risico. Net als in het verleden riep dat plan veel verzet op. Voor de lagere inkomens zou het te veel problemen geven als zij eerst het bedrag van het eigen risico op tafel moesten leggen.

Inmiddels is iets anders bedacht, dat veel aardiger klinkt. Geen eigen bijdrage, maar geld terug voor wie weinig of geen gebruikmaakt van medische zorg. Maximaal kan men 250 euro per jaar terugkrijgen.

Uiteraard moet het geld voor die cadeautjes eerst bij elkaar gebracht worden. Dat gebeurt door de ziekenfondspremie met een paar euro per maand te verhogen. Dat hebben de meeste mensen nauwelijks in de gaten.

Voorlopig geldt de no-claimkorting alleen voor mensen in het ziekenfonds. Vanaf 2006, wanneer de particuliere en de ziekenfondsverzekering in elkaar geschoven worden, krijgt iedereen ermee te maken.

Zonder nu te willen beweren dat dit het ei van Columbus is, is het in ieder geval de moeite waard om deze aanpak uit te proberen. Gezien de voortdurend stijgende kosten van de gezondheidszorg, is het beslist noodzakelijk om te zoeken naar instrumenten die een remmende werking hebben. Zolang alles voor 100 procent vergoed wordt, ontbreekt die volledig.

Een discussiepunt is nog of ook de huisarts moet meetellen voor de no-claimkorting. De meerderheid van de Tweede Kamer (CDA en links) is steeds van mening geweest dat de vrije toegang tot de huisarts niet geblokkeerd mag worden. Maar ook de huisarts wordt nogal eens lastiggevallen met onnodige zaken. Ook daar is eerder sprake van medische overconsumptie, dan dat mensen te weinig langskomen. Een lichte rem (en meer is de no-claimregeling toch eigenlijk niet) is daarom goed te verdedigen.

Kritiek op het plan is er ook van belangenorganisaties voor chronisch zieken en gehandicapten. Zij protesteren ertegen dat hun achterban buiten de prijzen valt. In hun ogen is hier de solidariteit tussen chronisch zieken en gezonde mensen in het geding.

Dat laatste is echter zwaar overdreven. Ook in de toekomst loopt er een forse geldstroom van gezonde mensen naar zieken. Er zijn maar weinig landen in de wereld waar je als chronisch zieke beter kunt zijn dan in Nederland.