Advocate Liesbeth Zegveld had voor de inmiddels hoogbejaarde vrouw Tremini een schadevergoeding van 50.000 geëist. Het is voor het eerst dat de rechter zich heeft uitgesproken over de aansprakelijkheid van Nederland voor andere oorlogsmisdaden dan executies. De rechtbank stelt dat vaststaat dat de vrouw onder bedreiging van een wapen door meerdere militairen is verkracht. Dat gebeurde tijdens een zuiveringsactie in het christelijke dorp Peniwen op Java.

Het dorp was op 19 en 20 februari van 1949 het toneel van een zuiveringsactie. Militairen schoten drie verplegers van het Rode Kruis en twee patiënten dood bij het lokale ziekenhuis. Later schoten ze nog een aantal mensen dood. Enkele vrouwen werden verkracht. Tremini woont tot op de dag van vandaag in het dorp.

Voor een man die op Java als gevangene zou zijn gefolterd met elektrische schokken in 1947 was ook een vergoeding geëist, maar die is nog niet toegewezen. De Staat betwist de feiten. De rechtbank heeft woensdag opdracht gegeven om bekend te maken welk onderzoek is gedaan naar de beweringen van de inmiddels ook hoogbejaarde Yaseman.

De rechters hebben al wel bepaald dat Nederland geen beroep kan doen op verjaring. Dat gold al voor standrechtelijke executies, zoals die in Zuid-Sulawesi en het Javaanse dorp Rawagedeh.

Een behoorlijk aantal weduwen en kinderen van geëxecuteerde mannen in Zuid-Sulawesi heeft nog een claim lopen. In de gevallen waarbij niet vaststaat dat mannen „onrechtmatig zijn geëxecuteerd” is de Australische historicus Robert Cribb aangewezen om onderzoek te doen. Hij mag daarvoor ook het Nationaal Archief in.

De motor achter de zaken is de Stichting Comité Nederlandse Ereschulden. Voorzitter Jeffry Pondaag hoopt dat Nederland in nog komende zaken „op een fatsoenlijke manier” tot een schikking wil komen.