Veel Nassau in Kasteel Vianden (fotoserie)
Trots torent Kasteel Vianden boven het gelijknamige Luxemburgse stadje uit. Het had niet veel gescheeld of er had op die plek alleen nog maar een ruïne gelegen. Gelukkig greep koning Willem II in. Hij voorkwam sloop van de burcht.
De weg van Diekirch naar Vianden slingert door de heuvels. Vlak voor Vianden ligt een voor de regio hoge top: ruim 300 meter boven zeeniveau. Vanaf daar daalt de weg naar Vianden. Op die route zijn er een paar mooie doorkijkjes.
Opeens komt het kasteel van Vianden in beeld. De Luxemburgse vlag wappert uit een van de ramen. De weg daalt verder af tot in het stadje. Bij hotel Oranienburg –de eerste link van Vianden met Nederland– maakt de straat een scherpe bocht. Wie de hoofdweg volgt komt beneden in het dal uit, bij het riviertje de Our en veel horecagelegenheden.
Voor wie linksaf slaat, gaat de weg steil omhoog naar de parkeerplaats bij het kasteel. Die paarden moeten het in vorige eeuwen toch flink lastig hebben gehad.
Vanaf de parkeerplaats is het nog een klim naar de kassa van het kasteel. Niet voor niets hadden veel vijanden in afgelopen eeuwen moeite om het kasteel van Vianden te veroveren.
Verbouwd
Ooit stond hier op de rots een Romeins castellum en later een Karolingisch refugium, vertelt de (ook in het Nederlands beschikbare) audiotour.
Sindsdien is het kasteel verbouwd en verbouwd en verbouwd, en regelmatig in puin geschoten. Er is door de eeuwen heen zo veel veranderd dat bouwhistorici moeite hebben om met zekerheid te zeggen dat de huidige vorm –van na de restauratie– een getrouwe weergave is van hoe het kasteel er ooit uit moet hebben gezien, vertelt de gids.
In de Romaanse tijd en de periode van de gotiek was het kasteel een van de grootste en mooiste van Europa, zegt de vertelster. De basis daarvoor legde Henri I van Vianden (1220-1250). „Het huis van Vianden bereikt dan het hoogtepunt van zijn glorietijd.” De familie had toen nauwe familiebanden met verschillende koninklijke families en de keizer.
Toen de Nassaus het kasteel erfden, verloor het zijn functie als hoofdresidentie. De Nassaus zetelden elders. Dat was niet bevorderlijk voor het onderhoud van het kasteel.
De komst van de Nederlandse koningen als vorsten van Luxemburg bracht geen verbetering. Integendeel, tijdens de regering van koning Willem I werd het kasteel stukje bij beetje verkocht. Het complex veranderde in zeven jaar tijd meer en meer in een ruïne. Toen de Oranje-Nassaus dat zagen, kochten ze het kasteel in 1827 terug. Maar grote investeringen hadden er niet meer plaats.
Dat bleef zo tot 1977. Groothertog Jean van Luxemburg –hij regeerde tot 2000– besloot het kasteel over te dragen aan de staat. De Luxemburgse regering maakte geld vrij voor een grote renovatie en wederopbouw. Die werd in 1987 afgerond. Het kasteel was toen zo goed als het kon in de oude staat teruggebracht.
Kapel
Bezoekers komen het kasteel binnen in de zogeheten wapenhal: een ruimte van 21 meter lang met speren aan de muur, kanonskogels in de hoek, riddertenues in de vitrinekast.
Via een van de keukens gaat de kasteeltour naar de kapel. Die bestaat uit twee verdiepingen. Beneden is het somber en sober. Dit was de plek van het volk. De burgers van Vianden mochten hier via een zeskantige opening meeluisteren naar de dienst in de rijk versierde kapelruimte boven. Daarboven zaten de graven en andere edelen. Die hadden zicht op de priester en het altaar. De bovenkapel –waar de bezoeker later in de rondleiding komt– heeft kleurrijk beschilderde pilaren en kruisbogen. Voor de graaf en zijn vrouw was er een speciale loge.
Een exotisch onderdeel van het kasteel is de Byzantijnse Galerij. De gids vertelt dat het niet helemaal duidelijk is waarom deze open gang met grote, open vensters hier is aangebracht. Het Luxemburgse klimaat leent zich niet voor dagelijks gebruik. Waarschijnlijk wilden de graven van Vianden indruk maken op bezoekende gasten. Het uitzicht op het stadje Vianden is er prachtig en in de verte zijn de Duitse bossen te zien, want de grens is hier vlakbij.
Weer een deur door: de banketzaal. Voor Nederlandse bezoekers is deze interessant. Op de schouw uit circa 1450 is het blauwkleurige wapen van de Nassaus te zien. Het lijkt in deze zaal alsof de familie zo aan tafel kan gaan voor een maaltijd.
Scheba
Imposant is de festivalzaal. Hier worden regelmatig concerten gegeven en congressen gehouden. Zestiende-eeuwse Vlaamse wandtappijten sieren de muren. Een van de gobelins toont de ontmoeting van koning Salomo met de koningin van Scheba.
Een kleine maar interessante ruimte is de kamer waarin een grote stamboom de familielijn van de Nassaus en de graven van Vianden uitbeeldt. Onderaan hangt het bordje van ”roi” –koning– Willem-Alexander. Het hangt scheef. Waarschijnlijk was het lastig om het nieuwe bordje na de inhuldiging vast te plakken achter de beschermende voorzetramen.
In de ruimte zijn ook portretten en foto’s te zien van bekende Nassaus uit Luxemburg en Nederland. De Nederlandse koningen en koninginnen ontbreken niet. Een buste van Willem van Oranje wijst op de grote betekenis van de Vader des Vaderlands voor de familie en voor Vianden.
Verder. Via de grote keuken, de eetzaal –vernoemd naar prins Maurits (1567-1625)– naar de ridderzaal. Even daarvoor is de 54 meter diepe waterput te zien. Binnen de poorten van het kasteel was zo altijd water beschikbaar, ook als de vijand om het fort lag.
Pijl
In de lange ridderzaal is tijdens het bezoek een wisseltentoonstelling met moderne kunst opgesteld. Er staan ook standbeelden, onder anderen van Willem van Oranje en van de Nederlandse stadhouder-koning Willem III. Een gebrandschilderd raam laat de wapenschilden van Vianden en Nassau opnieuw zien.
De buitendeur zwaait weer open. Twee zware torens bewijzen dat Kasteel Vianden een verdedigingswerk was. Menige pijl en kogel vloog hier rond.
In de grote kelder worden voorbereidingen getroffen voor een kinderfeestje. De lange, houten tafels, het spitsbogenplafond en de warme verlichting geven de ruimte een gezellige, middeleeuwse sfeer. De oude graaf van Vianden zou zomaar binnen kunnen lopen voor een groot glas wijn of bier.
Willem-Alexander is graaf van Vianden
Willem-Alexander is niet alleen koning der Nederlanden en prins van Oranje-Nassau, maar heeft nog een lange rij titels. Een bekende daarvan is graaf van Buren, een titel die hij in het verleden als schuilnaam heeft gebruikt.
De koning is daarnaast ook graaf van Vianden, een oude titel die in 1331 in de familie kwam. Toen trouwde de zus van de laatste graaf uit het huis Vianden, Adelheid van Vianden, met Otto II van Nassau-Dillenburg. Het grafelijk geslacht Vianden stierf in 1417 uit. Het graafschap ging toen over naar de Bredase Engelbrecht I, graaf van Nassau (circa 1375-1442). Hij was een kleinzoon van Adelheid. Het graafschap was een flink bezit, met ruim 130 dorpen.
Toch waren de Nassaus niet erg betrokken op dit onderdeel van hun gebied. Pachters waren de baas.
De titel graaf van Vianden is overigens een slapende titel. Koning Willem-Alexander heeft geen bijzondere band met Vianden en het gebied eromheen. Na de dood van koning Willem III is de titel officieel overgegaan op de groothertog van Luxemburg, waar Vianden nu in ligt. De groothertog Henri komt er regelmatig.
Abonneereis
Het RD organiseert in mei een abonneereis naar Luxemburg die in het teken staat van ”In de voetsporen van Oranje-Nassau”. Een bezoek aan het kasteel van Vianden maakt daar deel van uit.
