Kerktoren Poederoijen kan na renovatie weer jaren mee
Sinds vorige maand prijkt de haan weer op de toren van de dorpskerk in Poederoijen. Het betekent dat de ingrijpende restauratie van de historische toren is voltooid. „We kunnen er zeker weer vijftig jaar tegen”, zegt ouderling-kerkrentmeester Hans Bok.
Volgens Bok was het hoog tijd dat de gemeente Zaltbommel, eigenaar van de kerktoren, de klus –die pakweg 200.000 euro kostte– uitvoerde. „De toren verkeerde in zeer slechte staat, zeker het voegwerk. Daarnaast is de dakbedekking aangepakt, de klok gerestaureerd en zijn de wijzerplaten vervangen. Verder is alles gestuukt en geverfd. Ook kreeg de toren een nieuwe vlaggenmast.”
Niet alleen de hervormde gemeente die in het gebouw kerkt is gebaat bij de opknapbeurt. „De kerk bepaalt het aanzien van het dorp. Bijna alle inwoners vinden het jammer als de kerk in verval raakt. Bovendien werd de situatie gevaarlijk. Als de wind uit de verkeerde hoek waaide, liep je het gevaar dat er een leitje naar beneden kwam.”
De kerktoren aan de Maasdijk werd in de vijftiende eeuw gebouwd en is een rijksmonument. „Dit is een van de weinige kerken in ons land waarvan ook de kerkbanken monumentaal zijn.”
De toren is een bakstenen bouwwerk met spitsbogige galmgaten in de bovengeleding en heeft een korte, ingesnoerde naaldspits. Bij de restauratie bleven de unieke kenmerken van de toren behouden.
Tijdens een brand in mei 1864 bleef de kerk grotendeels gespaard, maar in 1897 had het vuur een verwoestende werking. „Op 13 juli 1897 brandde de kerk uit. Ook de toren leed schade, van de spits bleef niet veel over.” Verder gingen grote wapenborden en twee fraai geschilderde borden met de Wet en het Gebed des Heeren verloren. En de overwelfde banken voor de magistraten en de heren van Poederoijen gingen in vlammen op.
Bij de herbouw is er niet al te zorgvuldig omgegaan met de restanten uit de beschadigde kerk. De hardstenen doopvont belandde als drinkbak in de tuin van een naburige landbouwer. Ook werden zerken die de vloer van de kerk bedekten vernietigd. Gelukkig bleef de zerk van Johan Kirkpatrik –heer van Poederoijen en gouverneur van Den Bosch– bewaard. Die kreeg later een plaats achter in de kerk.
De idyllische dorpskerk ademt geschiedenis. Overal hangen oude foto’s, op een tafel staat een oude vragenbus, voor in de kerk pronken fraaie kerkenraadsbanken, terwijl bordjes aan de muur van het bedehuis de gemeente ertoe oproepen niet te roken en niet te spuwen.
Bok: „En wat te denken van het verhaal van de predikant die in 1912 zijn afscheidspreek afsloot met de woorden: „Gij volk van Poederetta, woest heb ik u gevonden, woest ga ik u verlaten. ’t Vette varken hebt ge mij beloofd, maar mij de staart nog niet gegeven.” Blijkbaar was zijn verblijf niet al te soepel verlopen. Honderd jaar later kent de hele omgeving het verhaal nog.”
Volgens Bok is Poederoijen een kerkelijk dorp. „Het telt 1000 inwoners en 4 kerken. Wij hebben ongeveer 250 leden. ’s Morgens komen er zo’n 100 naar de kerk, ’s avonds 50. We mogen dankbaar zijn: we hebben een jonge gemeente, er is veel jeugdwerk. Al het kerkelijk verenigingswerk –en de zondagsschool met 25 tot 30 kinderen– vindt onderdak in zalen in de kerk.
Zo’n 35 jaar geleden hebben we verbouwd. Voor die tijd bevond de consistorie zich achter in de kerk, nu staat die ernaast. Tot een paar jaar geleden deelden we een predikant met Aalst. Toen die met emeritaat ging, hebben we een pastorie gebouwd en een eigen predikant beroepen: ds. A. B. van Campen. Hij werd bevestigd door zijn vader, die hier 37 jaar geleden begon.”
Kerkdiensten in Slot Loevestein zijn populair
Vijf keer per jaar houdt de hervormde gemeente van Poederoijen en Loevestein een kerkdienst in Slot Loevestein. Dat gebeurt op de eerste zondagen van de maanden mei tot en met september van 14.00 tot 15.00 uur. Deze diensten zijn ooit ingesteld door koning Willem III. Ouderling-kerkrentmeester Hans Bok: „Vroeger had het garnizoen een eigen predikant. De koning bepaalde dat de predikant van Poederoijen de pastorale zorg van het garnizoen op zich zou nemen. Daar hoorde ook het recht van kerkdienst bij.” De diensten op het slot trekken veel publiek. „Officieel mogen er maar 55 mensen in de zaal. Meestal gaat bij 70 tot 80 aanwezigen de deur dicht. We willen niemand wegsturen. Ooit kwamen er 110 kerkgangers, toen zaten de trappen en vensterbanken vol. Dat had een bepaalde charme.”