De door persbureau AP vrijgegeven beelden spreken duidelijke taal. De plaats waar eerst het Klooster van de Heilige Elia stond, op een heuvel dicht bij de stad Mosul, is veranderd in een soort maanlandschap.

Het 1400 jaar oude klooster werd rond 1740 verwoest en daarna niet meer door monniken bewoond. De ruïnes waren echter bijzonder imposant, zo blijkt uit andere foto’s van AP. Het dak ontbrak grotendeels, maar er waren nog 26 afzonderlijke kamers, inclusief een kapel.

Christenen uit Mosul kwamen tot enkele jaren geleden regelmatig naar het klooster om er te bidden. De plaats diende ook lange tijd als bedevaartsoord. Amerikaanse soldaten waren aanvankelijk minder respectvol. Parachutisten kladderden bijvoorbeeld een adelaar, het icoon van hun divisie, op de muren.

Een aalmoezenier die de enorme cultuurhistorische waarde van het gebouw besefte, maakte een einde aan dergelijke praktijken. Sindsdien kregen duizenden Amerikaanse soldaten er een rondleiding. Aalmoezeniers organiseerden ook vieringen in het klooster.

De militanten van IS hebben de stenen van het klooster letterlijk verpulverd, zo blijkt uit analyse van de satellietbeelden. Een andere conclusie is dat de verwoesting al heeft plaatsgevonden tussen 27 augustus en 28 september 2014.

Het barbaarse optreden van IS is „natuurlijk zeer spijtig”, maar niet onverwacht, zegt prof. dr. Herman Teule, emeritus hoogleraar oosters christendom aan de Radboud Universiteit en de Katholieke Universiteit Leuven. „Dit ligt in lijn met wat IS eerder heeft gedaan: christelijk en niet-islamitisch erfgoed vernietigen.”

Het klooster is vernoemd naar Elia, een monnik uit de zesde eeuw die het klooster gesticht zou hebben, en waarschijnlijk gebouwd rond 570, legt Teule uit. „In die periode, vóór de komst van de islam, was het noorden van Irak bezaaid met kloosters. Dit was een wat kleiner klooster.”

Lichtpuntje

In Noord-Irak zijn nog de resten van zeker 200 kloosters te vinden, aldus Teule. „Soms zijn het niet meer dan hoopjes stenen. Op ander plaatsen worden kleine kloostertjes gebruikt als kerk. Er zijn ook nog een paar grote kloosters, die belangrijke centra zijn voor de christelijke gemeenschap”

Voor het –naar Teules schatting– dertigtal kloosters in het door IS beheerste gebied vreest de emeritus hoogleraar het ergste. „Het is bekend dat IS aan een ander klooster, Mar Behnam, veel schade heeft toegebracht. In Mosul staat een aantal zeer oude kerken. Over de toestand daarvan weten we niet veel.”

Desondanks kan Teule ook een lichtpuntje melden. „De Chaldeeuwse bisschop van Erbil is bezig een christelijke universiteit op te richten. Een van de prioriteiten is een centrum voor oosters-christendom dat het christelijke erfgoed in Noord-Irak gaat inventariseren en conserveren. Dat is dringend nodig.”