Tienermoeder ziet abortus vaak als moord
UTRECHT. Meiden die als tiener zwanger raken, vinden abortus veelal geen optie omdat ze dit zien als moord. Die opvatting leeft duidelijk breder dan alleen onder gelovige jongeren.
Dat blijkt uit een rapport over tienerzwangerschap dat het kenniscentrum seksualiteit Rutgers woensdag publiceerde. Voor de studie interviewden de auteurs, Marianne Cense en Eline Dalmijn, in totaal 46 meiden die voor hun 20e zwanger werden.
De onderzoekers wilden meer zicht krijgen op de omstandigheden waaronder tienerzwangerschappen ontstaan. Ze hopen met die kennis betere preventieve maatregelen te kunnen nemen „die ook bij meiden uit de risicogroepen aansluit.”
Gebrek aan structuur, stabiliteit en veiligheid thuis zijn belangrijke risicofactoren, concluderen de auteurs. „Conflicten, scheidingen, geweld, verslavingen en psychische problematiek van de ouders leiden tot eenzaamheid, gebrek aan hechting en een laag zelfbeeld. Ook schokkende gebeurtenissen in hun jeugd of langdurig gepest worden, vermindert hun zelfvertrouwen en hun weerbaarheid.”
Wanneer meisjes een laag zelfbeeld hebben en weinig weerbaar zijn, zijn ze afhankelijker van vriendjes en vaak vroeger dan gemiddeld seksueel actief, schetsen de onderzoekers. „Vervolgens gaat er van alles mis in de anticonceptie. Hun overtuiging dat ze niet zo maar zwanger zullen worden, maakt bij sommige meiden dat ze niet zorgvuldig omgaan met de pil. En soms kunnen ze de verantwoordelijkheid van de pil niet goed aan.”
Er is echter ook een deel van de tienermoeders waarvoor dit niet geldt. „Die groeien op in een liefdevol gezin, maar krijgen tijdens de puberteit psychische problemen of komen in een ongelijkwaardige relatie terecht. Of de meiden krijgen wel een gelijkwaardige relatie, maar zijn slordig met anticonceptie.”
Slechts 3 van de 46 ondervraagde meiden kwamen uit een christelijk gezin. „De meiden geven aan dat er thuis een groot taboe was op het bespreken van seksualiteit en op het aangaan van seksuele relaties voor het huwelijk”, constateren de auteurs.
„Dit vormde een risicofactor omdat de toegang tot anticonceptie daardoor moeilijker was. Ook maakt het gebrek aan kennis en het besef iets te doen wat helemaal niet mag, deze meiden kwetsbaar in relaties. De meiden geven aan dat de seks ongepland was en in feite onder druk van hun vriend gebeurde.”
Geen optie
Abortus is voor religieuze meiden, zowel christelijk als islamitisch, vaak geen optie omdat ze zwangerschapsafbreking als moord zien, signaleren de onderzoekers. „Zij spreken ook eerder van ”leven” dat ze niet kunnen afbreken. De situatie is echter soms zo ingewikkeld dat zij toch komen voor hulp en informatie over een anonieme abortus. Strengreligieuze meiden hebben vaak weinig keuze omdat abortus geen optie is. Er wordt dan vaak een ander oplossing gezocht en er komen dan ook weinig christelijke meiden bij de abortuskliniek. Als zij wel voor een abortus kiezen, is dit veelal in het geheim.”
Abortusartsen zien wel meer islamitische meiden, aldus de auteurs. „Het risico op eerwraak en verstoting maakt dat zij vaak weinig keus hebben of weinig keus ervaren.”
Maar ook niet-gelovige meiden geven aan de behoefte te voelen de foetus te moeten beschermen. Kiezen ze toch voor een abortus, dan doen ze dit „omdat ze nog zo jong zijn, het niet aankunnen en het gevoel hebben het kind weinig te kunnen bieden.”
„Seksuele voorlichting geven ouders soms te laat”
Anca Boon
AMERSFOORT. Hulpverleners van Siriz herkennen veel van het beeld dat de Rutgersonderzoekers schetsen over tienerzwangerschappen, laat Elsbeth Haarsma, beleidsmedewerker bij Siriz, weten. Haar reactie op de aandachtspunten en aanbevelingen van Rutgers.
„Het verband tussen een onveilige thuissituatie en tienerzwangerschappen herkennen we. Hechting is een belangrijk onderwerp in onze hulpverlening. Ook omdat we willen voorkomen dat problemen zich van generatie op generatie blijven herhalen. Of jeugdzorg hier meer aandacht voor zou moeten hebben, kan ik niet echt iets over zeggen.”
„We herkennen afhankelijkheid in relaties als een punt van aandacht. Enerzijds zijn we blij als de tienermoeder een relatie blijkt te hebben, dat is dan vaak ook de vader van het kind. Anderzijds komt soms de vraag op, als er sprake is van afhankelijkheid, of het niet beter is om de relatie te verbreken.”
„Onkunde kan meespelen bij een zwangerschap. Sommige meisjes denken dat ze alleen de pil hoeven te slikken nadat ze seks hebben gehad of weten niet dat antibiotica de werking van de pil kunnen verminderen.”
„We dragen hier zelf aan bij door preventielessen te geven op allerei scholen. Daar komt onder meer weerbaarheid, eigenwaarde en het aangeven van grenzen ter sprake. We willen de jongeren aan het denken zetten en stimuleren dat ze met elkaar in gesprek gaan over seksualiteit.”
„Hoe er over seksualiteit wordt gesproken, wisselt erg per gezin. Onze maatschappelijk werkers signaleren dat seksuele voorlichting soms te laat wordt gegeven. We proberen bewust ook docenten en ouders te betrekken bij de voorlichting die we geven op scholen, ze handvatten te geven hoe je het gesprek aangaat en vragen waar jongeren mee zitten.”
„We herkennen dat er meer aandacht moet zijn voor begeleiding rond een abortus. Nu wordt daar soms te snel naar gegrepen, en wordt de impact ervan onderschat vanuit de gedachte dat je er zo snel en gemakkelijk vanaf bent. We pleiten ervoor dat er een weloverwogen keuze wordt gemaakt, want dat blijkt beter voor de verwerking.”
„Vanuit de visie van Siriz is abortus het afbreken van leven. Tegelijkertijd geldt dat het niet aan ons is om hier een oordeel over te geven. De situaties kunnen heel erg verschillend zijn.”
„Lotgenotencontact is in opkomst. Wij kijken of we ervaringsdeskundigen bij onbedoelde zwangerschap kunnen inzetten.”
„Deze vrouwen hebben een specialistische hulpvraag waar vooral kleine gemeenten niet altijd passende hulp aan bieden.”
Tips voor betere preventie en begeleiding
Op basis van de interviews met tienermoeders zien de onderzoekers van Rutgers de volgende aandachtspunten:
Jeugdzorg zou meer aandacht moeten hebben voor de gevolgen van een onveilig en instabiel thuis op eigenwaarde en weerbaarheid.
Signaleer afhankelijkheid in relaties beter.
Verbeter voorlichting over anticonceptie.
Seksuele vorming op scholen kan beter.
Seksualiteit zou thuis bespreekbaar moeten zijn.
Begeleiding voor en na een abortus kan beter.
Er zou meer begrip moeten zijn voor abortus.
Lotgenotencontact zou gestimuleerd moeten worden.
Geef tienermoeders meer ondersteuning.