Het is mistig en nat in de Betuwe. De koeien van biologische boer Matthijs de Haan in Ingen staan in de stal vredig te kauwen op biologisch hooi. Tegenover de melkkoeien en de stier staat het jongvee. „Dit hooi komt nog niet allemaal van mijn eigen land, maar het is wel de bedoeling 
dat we dit jaar helemaal zelfvoorzienend zijn”, vertelt De Haan. Met 60 koeien en jongvee moet 
55 hectare grasland voldoende zijn. En met dat aantal koeien en een boerderijwinkel lukt het Matthijs en Corriena de Haan genoeg te verdienen om hun gezin met vier kinderen te onderhouden.

Als het even kan, lopen de dieren van De Haan buiten. „Ik schat zo’n zeven maanden per jaar.”

Wat opvalt aan de stevige beige en bruine koeien met witte vlekken zijn de relatief kleine uiers. Gemiddeld geeft een Nederlandse melkkoe 28 liter melk per dag. „Mijn koeien gemiddeld 14 liter, maar het gaat mij om kwaliteit, niet om hoeveelheid.”

De koeien zijn van het ras Fleckvieh en Guernsey, dat al eeuwen raszuiver is. De Haan ging erop over vanwege het type melk dat de koeien geven. Koeien geven na de geboorte van een kalf –als je ze blijft melken– melk. Maar al voordat de melk naar de melkfabriek gaat om er volle, halfvolle, magere of karnemelk van te maken, zijn er twee soorten: A1 en A2. In A1-melk zit een eiwitfragment dat in A2-melk ontbreekt. Welke melk een koe geeft, hangt af van haar genen. De Haan produceert als enige Nederlandse biologische boer A2-melk. In zijn winkel is de melk direct uit de melktank te koop. In melkproducten in de supermarkten zit een mengeling van A1- en A2-melk.

Uit onderzoeken blijkt dat mensen met koemelkallergie beter reageren op A2-melk. En er lijkt een verband te bestaan tussen het ontstaan van ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten en autisme en het drinken van A1-melk. In Nieuw-Zeeland en Engeland kan de consument al A2-melk in reguliere winkels kopen. Bij de verkoop van zijn melk is De Haan verplicht te vermelden dat de melk nog verhit moet worden. „Maar mijn klanten komen juist voor rauwe melk.”

Rentmeester

De Haan is lid van de gereformeerde gemeente in Rhenen. Hij vindt dat hij als een goede rentmeester moet omgaan met zijn land en dieren en voor hem betekent dat biologisch boeren. „Ik wil gewoon een eerlijk en goed product leveren.” Op internet en in boeken zocht hij informatie om te vernieuwen. Hij stuitte op Mike Donkers’ vertaling van het boek ”Voeding en fysieke degeneratie” van de Amerikaanse tandarts Weston Price. Het gaat over het verband tussen het voedingspatroon in het Westen en welvaartsziekten. Verder verdiepte De Haan zich in het werk van de Amerikaanse kno-arts Maynard Murray. Zijn boek ”Levenskracht uit de oceaan” is voor 10 euro te koop in de boerderijwinkel. Murray stelt dat zeezout mineralen en sporenelementen bevat die door de tijd zijn weggespoeld uit de aarde. Door ze terug te brengen op het land, krijg je hoogwaardiger gewassen.

De Haan strooit behalve compost en stalmest daarom ook Keltisch zeezout op zijn land. „Keltisch klinkt misschien zweverig, maar het is gewoon onbewerkt zout dat aan de Franse kust gewonnen wordt.” Hij houdt goed in de gaten dat zijn land niet te zout wordt. Vorig jaar heeft hij 500 kilogram per hectare uitgereden. Het jaar daarvoor 800. Dit jaar is 100 kilo voldoende. „Dat lijkt misschien veel, maar het komt neer op een eetlepel per vierkante meter.”

Melkrobots

Sinds 2004 is het bedrijf al biologisch, maar De Haan blijft ontwikkelen. Hij gebruikt geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen op het land, geen antibiotica voor de koeien en de dieren krijgen geen krachtvoer. De energie, ook voor de melkrobots, wordt opgewekt door de 240 zonnepanelen op het dak. De Haan wil zelfvoorzienend zijn. „We zijn niet aangesloten op de gasleiding, wel op de waterleiding, maar we gebruiken meestal onze eigen pomp. En dieselolie gebruik ik alleen voor de tractor. Het gaat om 1000 liter per jaar.” De Haan hoopt zijn auto binnenkort te kunnen vervangen door een elektrisch exemplaar.

In de stal staan twee melkrobots. De ene wordt gereinigd. De andere is in gebruik. Terwijl er een koe gemolken wordt, wacht een andere rustig tot zij aan de beurt is. „Ik gebruik geen chloor om de melktank en -leidingen schoon te maken, maar waterstofperoxide. Dat is duurder, maar ook milieuvriendelijker en beter voor de gezondheid.”

De Haans veestapel eet op stal hooi van gras, klaver, kruiden en luzerne, een plant uit de vlinderbloemenfamilie, en krijgt behalve water uit eigen pomp ook sea-crop, vloeibare mineralen uit zeewater.

De Haan hoopt op concurrentie van andere boeren. „Dat betekent dat meer boeren overstappen op A2-melk. Dat is alleen maar goed. Veranderingen in de landbouw moeten beginnen bij de boeren.” Zelf vindt hij dat door zijn werkwijze zijn dieren gezonder zijn geworden. „Onlangs kocht ik een stierkalfje. Het dier kreeg als enige van alle dieren griepverschijnselen.” Via internet en mond-tot-mondreclame weten steeds meer mensen zijn bioboerderij te vinden. „Ik krijg elke dag nieuwe klanten. Ze komen overal vandaan.”

Zijn melk is voor 1,50 euro per liter te koop. „Ik wil dat het voor iedereen betaalbaar is.” Verder zijn er in de winkel ook andere biologische producten te koop, van eieren tot kokosolie. En er is plek voor een goed doel. De opbrengst van de biologische advocaat gaat naar de stichting Woord en Daad.

Beurs en congres

In Zwolle vindt woensdag en donderdag de Biobeurs plaats met het thema ”Biologisch groeit als kool”. Er zijn zestig verschillende workshops. Bijvoorbeeld over innovaties die het thuisbezorgen van versproducten kunnen verbeteren of over de omschakeling naar een biologisch bedrijf.

De beurs is onderverdeeld in verschillende pleinen. Op het foodplein zijn proeverijen, op het streekplein zijn biologische streekproducten te vinden en er is een ondernemersplein met informatie voor startende biologische ondernemers.

Op het streekplein zijn onder andere producten te vinden van de organisatie Van Eigen Erf. Bij deze organisatie zijn biologische boeren aangesloten die een boerderijwinkel hebben. Melkveehouder Matthijs de Haan is een van hen. Zijn product is niet op de Biobeurs te proeven, maar wel op 30 januari op het congres van Weston Price met als thema BrainFood in Driebergen. Dit gaat over de relatie tussen eten en gezondheid en richt zich op artsen en consumenten.

>>ecoboerderij-dehaan.nl