„Mijn kerkelijke gemeente besteedt nooit aandacht aan christenvervolging.” Zo’n reactie krijgt directeur Ruud Kraan van Open Doors Nederland weleens te horen. „Hoe is dat mogelijk, denk ik dan. We belijden als christenen toch dat we samen het lichaam van Christus vormen? Dat lichaam wordt wereldwijd geamputeerd. Laten we dat wel voldoende tot ons doordringen? Als we daar de pijn niet van voelen, is er misschien iets mis met onze zenuwen.”

Om „het zenuwstelsel van de kerk een prikkel te geven” presenteert Open Doors jaarlijks de ranglijst christenvervolging. Kraan: „Het is nodig dat wij de problematiek van christenvervolging constant onder de aandacht brengen. Hoewel het thema in christelijke kring steeds vaker wordt opgepakt, dringt bij veel mensen, binnen en buiten de kerk, de ernst van de situatie onvoldoende door.”

Wat verstaat Open Doors precies onder christenvervolging?

„Wij definiëren christenvervolging als het bewust vijandig bejegenen van christenen in woord en daad vanwege hun geloofsovertuiging.

Onderzoekers kijken bij het opstellen van de ranglijst naar de informele, formele, politieke en juridische positie die christenen innemen. Denk daarbij aan druk van familie, omgeving of overheid die het leven van christenen moeilijk kan maken. Maar ook naar het aantal geregistreerde gewelddadigheden tegenover christenen. Op basis van al deze factoren stellen wij onze ranglijst samen.”

Verschillende deskundigen plaatsten vorig jaar in NRC Handelsblad kritische kanttekeningen bij de lijst.

„Een socioloog kwam met een oud verhaal van tien jaar geleden dat de gedwongen bekering van een christenvrouw in Egypte tot de islam onjuist zou zijn. Open Doors zou zich alleen hebben laten informeren door mensen in het veld en onvoldoende doorgevraagd hebben.

Een deel van het onderzoek wordt inderdaad door veldwerkers gedaan. Zij kennen de situatie ter plekke. Dat biedt zeer directe informatie, maar daar schuilt ook het risico van subjectiviteit in. Daarom laten we alles ook extern controleren.”

De ranglijst zou voortkomen uit een „anti-islameffect”, aldus prof. dr. Marcel Poorthuis.

„We moeten de werkelijkheid onder ogen zien: in 35 van de 50 landen op de ranglijst is moslimextremisme een grote aanjager van christenvervolging. Dat betekent echter niet dat wij doen aan islamofobie. Open Doors steunt lokale kerken in islamitische landen die hulp bieden aan moslims. In Libanon delen 25 gemeenten voedselpakketten uit aan meer dan 3500 vluchtelingenfamilies, waaronder veel islamitische gezinnen.”

Christenvervolging neemt toe in hindoeïstische en boeddhistische landen. Verrassend?

„Radicalisering was voorheen iets wat met name in de islam voorkwam. De laatste jaren groeit het extremisme onder hindoes en boeddhisten. Geïnspireerd door het optreden van de terreur­beweging IS vallen ze moslims en christenen aan.

In India stijgt het aantal aanslagen op christenen explosief. Ik was onlangs op bezoek bij de directeur van Open Doors India. Hij vertelde me dat er wekelijks drie tot vier incidenten voorkwamen en liet me een aantal beelden zien. Sommige christenen waren ernstig verminkt. Gruwelijk.”

Wereldwijd lijkt christenvervolging alleen maar te groeien. Hoe ernstig is de situatie?

„In 2015 werden meer dan 7000 christenen vermoord om hun geloof en meer dan 2400 kerken aangevallen, beschadigd en vernietigd. Moslimextremisme uit zich steeds nadrukkelijker. De vervolging is heviger. Waar voorheen met name christenen in communistische landen en in het Midden-Oosten leden onder vervolging, krijgen de laatste jaren steeds meer gelovigen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika ermee te maken. Bij weinig landen op de ranglijst is er sprake van een structurele verbetering. Soms krijgt een land een lagere positie, maar dit betekent meestal dat de situatie voor christenen in een ander land nóg slechter is.”

Hoe duidt u deze toename? Ziet u die als een teken van de naderende wederkomst?

„De Bijbel voorspelt dat de christenvervolging zal toenemen aan het einde der tijden. Wereldwijd vinden er gebeurtenissen plaats die passen bij de eindtijd. Toch staat er in Mattheüs 24 na een opsomming van allerlei tekenen: „en nog is het einde niet.” We moeten oppassen met onze interpretatie van het wereldgebeuren. Het enige wat God van ons vraagt is wakker te zijn. Voorbereid op Zijn komst.”

Hoe voorkomen we bij zo’n ranglijst dat we de mens achter de cijfers niet meer zien?

„Bewust plaatsen we op de lijst altijd een foto van een vervolgde christen. Achter de getallen zitten miljoenen christenen die elke dag voor de zware keus staan om uit te komen voor hun geloof.

Verder zou ik zeggen: Ga op reis. Zorg dat je in contact komt met vervolgde christenen. Op onze Open Doorsdag nodigen we elk jaar sprekers uit de vervolgde kerk uit. Zelf heb ik het voorrecht om veel in het veld te zijn. Vorig jaar mocht ik preken in een gemeente in de stad Garissa in Kenia. Daar was drie jaar geleden een aanslag gepleegd door al-Shabaab. Voor de preekstoel waar ik stond, lagen na die aanslag de lichamen van zeventien gemeenteleden. Dat bezoek maakte een onuitwisbare indruk.”

Wat doen mensen zoal met de ranglijst?

„Veel mensen hangen hem op. In hun huiskamer, of in de kerk. Heel bijzonder, want dat betekent dat ze oog hebben voor het lijden van hun broeders en zusters. Een financieel directeur van een seculiere commerciële instelling plakte de ranglijst op aan de muur van zijn kantoor. Hij kreeg er veel vragen over van collega’s. Een vrouw mailde ons dat ze armbandjes wilde maken met Psalm 23 erop om de kerk in Iran te steunen. Daar zijn er 6000 van verkocht. Met de opbrengst van 36.000 euro konden we duizenden Bijbels kopen voor Iran.”

Ranglijst Open Doors

De ranglijst christenvervolging verschijnt sinds 1993. Eerst intern, sinds 2000 openbaar. Open Doors presenteert de lijst in alle landen waar de organisatie een kantoor heeft op hetzelfde tijdstip. In Nederland gebeurde dat woensdagmorgen om 5.00 uur. Met het overzicht wil Open Doors bij mensen binnen en buiten de kerk de problematiek van christenvervolging onder de aandacht brengen.

De ranglijst is gebaseerd op gegevens van partnerorganisaties en contacten van Open Doors in meer dan zestig landen. Ook informatie van andere internationale instituten die onderzoek doen naar christenvervolging neemt Open Doors mee. Veel onderzoekers zien de ranglijst als het meest complete jaarlijkse onderzoek op het gebied van christenvervolging.