Hierdoor dreigt de zogeheten derogatie in gevaar te komen. Dit is een uitzondering op de Europese milieuregels die Nederlandse melkveehouders toestaat om extra mest op hun land uit te rijden. Harde voorwaarde voor de derogatie is dat de fosfaatproductie van de totale Nederlandse veehouderij (inclusief varkens en kippen) onder de 172,9 miljoen kilo blijft, het niveau van 2002.

In 2014 werd die grens net niet overschreden. In 2015 nam de fosfaatproductie echter met

4,6 miljoen kilo toe. Dat is vooral te wijten aan de groei van de veestapel, met de melkkoeien voorop, zo bleek maandag uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Op 1 april vorig jaar kwam er een einde aan de melkquotering in Europa. Nederlandse boeren hebben hun melkproductie daarna fors verhoogd. Daarvoor moesten ze extra koeien houden. Op 1 april 2015 waren er 50.000 melkkoeien en 38.000 stuks jongvee meer dan een jaar eerder. Meer koeien betekent extra mest, dus ook extra fosfaat. Vorig jaar ging het om

2,8 miljoen kilo meer dan in 2014.

Er kwamen in 2015 in Nederland ook varkens en kippen bij. Daardoor steeg de fosfaatproductie respectievelijk met 0,7 en 1,1 miljoen kilo, aldus het CBS.

Uitrijden

De Europese Commissie wil de fosfaatproductie binnen de perken houden omdat de boeren anders meer mest zullen uitrijden dan de gewassen op het land kunnen opnemen. Het teveel aan fosfaat kan dan in de sloot terechtkomen. Daar voedt het algen en kroos. Als die het water overwoekeren, komt er minder zuurstof in het water en kunnen vissen doodgaan.

De dreigende overschrijding van het fosfaatplafond was voor toenmalig staatssecretaris Dijksma (Economische Zaken) reden om in juli 2015 fosfaatrechten voor melkvee aan te kondigen. Elk bedrijf krijgt een hoeveelheid fosfaat toegewezen, die de koeien via de mest jaarlijks maximaal mogen produceren. Wie meer koeien wil houden, zal rechten bij moeten kopen van een collega die zijn bedrijf inkrimpt of beëindigt. Hoe het systeem er precies uit komt te zien, is nog niet duidelijk.

Milieudefensie wil dat huidig staatssecretaris Van Dam ingrijpt en kiest voor een grondgebonden veehouderij. „Iedereen heeft zien aankomen dat we het fosfaatplafond zouden overschrijden”, zegt woordvoerster Jacomijn Pluimers.

Boerenorganisatie LTO was maandagmorgen niet bereikbaar voor een reactie op de CBS-cijfers.