De onstuimige groei van de Chinese economie verslindt inmiddels 30 procent van het wereldaanbod van staal. De eigen productie neemt weliswaar fors toe, vorig jaar met 21 procent, maar dat kan niet voorkomen dat de prijzen op de wereldmarkt al een tijd fors stijgen. Dat geldt zeker voor schroot, dat bij de productie van staal in ruime mate wordt gebruikt in de elektro-ovens. De klassieke hoogovens hebben geen schroot nodig, maar die raken steeds meer in onbruik wegens de hoge kosten.

Volgens Staalfederatie Nederland, de organisatie van voorraadhoudende staalhandelaren, zijn de prijzen de afgelopen drie maanden met 20 procent gestegen. „In november was er nog niets aan de hand en waren we aan het klagen over het lage prijspeil. In één klap ging het omhoog. De komende paar maanden zal er zeker nog eens 20 procent bijkomen”, voorspelt directeur F. Geurts van Staalfederatie.

„In de staalbranche wordt nu wel lekker verdiend, maar vroeg of laat loop je tegen problemen op”, voorziet Geurts. De handelaren zijn genoodzaakt de prijzen te betalen die de fabrikanten in rekening brengen, maar kunnen die steeds moeilijker doorberekenen aan de eindverbruikers, bijvoorbeeld in de bouw. Die zitten vast aan contracten. Het gevolg is dat de handel steeds meer te maken krijgt met wanbetaling. „Er zijn al een paar grote verbruikers omgevallen”, weet Geurts te melden.

Geurts verwacht dit jaar nog geen verbetering in de situatie, maar twijfelt er sterk aan of er sprake is van een reële weerspiegeling van de verhouding tussen vraag en aanbod. „De prijzen zijn wel erg plotseling gestegen en kunnen misschien net zo plotseling weer kelderen. Het zou een luchtbel kunnen zijn zoals er ooit in de jaren zeventig was. Het lijkt erop dat mensen op hun voorraden blijven zitten in afwachting van nog hogere prijzen. Van grote vraag naar staal in Europa is absoluut geen sprake, zeker niet in landen als Nederland en Duitsland.”

Het hoge prijspeil is voorlopig wel een gegeven en noopte Staalfederatie en de Europese brancheorganisatie Eurometal ertoe de overheden te vragen om actie. Er zou vooral meer schroot beschikbaar moeten komen, onder meer via versterkte inzameling van zaken als auto’s en koelkasten. De organisaties wijzen erop dat de huidige situatie een gevaar vormt voor de financiële basis van veel ondernemingen en voor de economische ontwikkeling in het algemeen.

Niet alleen staal is veel duurder geworden, maar ook de voor de productie benodigde cokes. Verder zijn de transportkosten fors omhooggegaan. De tarieven voor charterschepen zijn meer dan verdubbeld.

De huidige situatie staat in schril contrast met het beeld dat de staalindustrie de afgelopen decennia liet zien: forse overcapaciteit, saneringen met massale ontslagen en lage prijzen. Zelfs in de Amerikaanse staalindustrie, die het tot voor kort nog zo moeilijk had dat de regering het nodig vond de import te weren, zijn er nu problemen door tekorten. Vooral de grote autofabrikanten als Chrysler en General Motors (GM) merken dat. De schrootprijzen in de Verenigde Staten zijn sinds de afgelopen zomer meer dan verdubbeld.

Chrysler, onderdeel van het Duits-Amerikaanse concern DaimlerChrysler, heeft besloten het schroot dat ontstaat bij de autoproductie niet meer te veilen, maar terug te laten vloeien naar zijn staalleveranciers. Dat moet voorkomen dat het schroot naar China verdwijnt. Chrysler en zijn leveranciers van onderdelen krijgen zo meer zekerheid dat ze de productie kunnen voortzetten.

GM zal binnenkort mogelijk volgen. Dit concern verzette zich hevig tegen prijsverhogingen door zijn staalleveranciers, maar is toch door de knieën gegaan om knelpunten bij de productie te voorkomen. GM vecht de prijsverhogingen nog wel aan bij de rechter.