Woede en wraakzucht na dood Yassin
Honderdduizenden Palestijnen zijn maandag de straat opgegaan uit woede over het neerschieten door Israël van de oprichter en geestelijk leider van de fundamentalistische Hamas-beweging, sjeik Ahmed Yassin. De betogers zwoeren wraak „voor iedere druppel bloed van Yassin.”
Gevechtshelikopters vuurden drie raketten af op Yassin toen deze voor zonsopgang een moskee in Gaza-stad verliet, in zijn rolstoel en begeleid door lijfwachten. Behalve Yassin kwamen nog zeven mensen om het leven, onder wie enkele lijfwachten. Twee van Yassins zoons waren onder de zeventien gewonden.
Later op de dag sloten meer dan 200.000 mensen zich in Gaza-stad aan bij de begrafenisstoet. Ook elders in de Palestijnse gebieden werd gedemonstreerd en klonk de roep om wraak. Op diverse plaatsen kwam het tot confrontaties tussen stenengooiende Palestijnen en het Israëlische leger. Daarbij kwamen zeker vier Palestijnen om.
Israël heeft vaker kopstukken van Palestijnse terreurbewegingen geliquideerd, maar Yassin is de belangrijkste tot nu toe. De halfblinde, verlamde geestelijk leider van de Hamas had veel invloed. Minister van Defensie Shaul Mofaz zei dat Yassins handen „dropen van het bloed van Israëlische kinderen.” Yassin was rechtstreeks verantwoordelijk voor aanslagen waarbij honderden Israëliërs zijn omgekomen, zei Mofaz.
Israël wil Hamas verzwakken voordat het zich eventueel eenzijdig terugtrekt uit de Gazastrook, om te voorkomen dat Hamas daar dan de macht grijpt. De kans is echter groot dat de liquidatie alleen maar leidt tot verdere escalatie van het conflict. Premier Ariel Sharon zei dat er meer liquidaties zullen volgen. „De oorlog tegen terreur gaat dag na dag door. Dit is een strijd waaraan alle landen van de verlichte wereld moeten deelnemen.”
Israëlische tanks reden gisteravond het noorden van de Gazastrook binnen, nadat Palestijnen raketten hadden afgeschoten op Israëlische steden en Joodse nederzettingen in de Gazastrook. Agenten van de Israëlische veiligheidsdienst hebben dat gezegd. De inval zou ten doel hebben verdere beschietingen te voorkomen. Volgens Palestijnse veiligheidsfunctionarissen bewogen de tanks zich in de richting van de stad Beit Hanoun.
Uit alle delen van de wereld kwamen afkeurende reacties op de aanslag. „Dit is heel, heel slecht nieuws voor het vredesproces”, zei de buitenlandcoördinator van de Europese Unie, Javier Solana. De Verenigde Staten riepen Israël en de Palestijnen op de kalmte te bewaren. De vier partijen die het vredesplan voor Israël en de Palestijnen hebben opgesteld -de EU, de VS, de Verenigde Naties en Rusland- zouden gisteravond in Cairo vergaderen.
Het nieuws over de liquidatie van Yassin werd via de luidsprekers van moskeeën bekendgemaakt. In de begrafenisstoet liepen ’s middags meer dan 200.000 mensen mee, velen met groene Hamas-vlaggen. De lucht zag zwart van de rook van brandende autobanden. Op de begraafplaats werd Yassins lichaam tussen twee rijen van elk 200 Palestijnen met machinegeweren en antitankraketten naar het graf gedragen.
In Nablus, de grootste stad op de Westoever, gingen 15.000 mensen de straat op. „Tientallen mensen zijn vanochtend naar ons toe gekomen omdat ze bereid zijn zelfmoordaanslagen te plegen”, zei een van de gemaskerde gewapende mannen. „Als het moment daar is, zullen we hen sturen.”
De Hamas-leiding zei dat Israël met deze moord de poorten van de hel heeft geopend en op bloedige vergeldingsacties kan rekenen. „Woorden kunnen de gevoelens van woede en haat in onze harten niet beschrijven”, zei Hamas-activist Ismail Haniyeh, een naaste medewerker van Yassin. Voor het eerst dreigde Hamas ook met aanslagen tegen de VS, die de liquidatie van Yassin zouden hebben mogelijk gemaakt. Rivalen van Hamas, zoals de al-Aqsa Martelarenbrigades, zwoeren eveneens wraak.
De Palestijnse Autoriteit liet weten dat Israël „met deze vuile en goedkope misdaad alle rode lijnen heeft overschreden” en kondigde drie dagen van nationale rouw af. De Palestijnse leider Yasser Arafat sprak tijdens een spoedzitting van zijn kabinet een gebed uit voor de „martelaar” Yassin, zijn voornaamste politieke rivaal. Volgens bronnen rondom Arafat vreest hij het volgende doelwit van Israël te zijn. Israëlische veiligheidsdiensten zeiden dat ze zich richten op Hamas, voorlopig althans.
Arafat leek verrast te zijn door de massale demonstraties naar aanleiding van de moord. Arafat en Yassin waren politieke rivalen, en het martelaarschap van Yassin zou van Hamas een nog geduchtere concurrent kunnen maken, aldus analisten. Veel Palestijnen zien in Hamas een minder corrupt alternatief voor de Palestijnse Autoriteit. Op een bepaald moment verzamelden zich maandag zo’n 2000 betogers rond het hoofdkwartier van Arafat. Ze sloegen op de muren en eisten een gesprek met hem.
Het Israëlische leger heeft in september ook al geprobeerd Yassin te liquideren. Toen bombardeerde een gevechtsvliegtuig een gebouw waar Yassin en andere Hamas-leiders aan het vergaderen waren. Yassin raakte lichtgewond. Het was niet de vraag óf Israël het nog een keer zou proberen, maar wanneer. Desondanks weigerde Yassin zijn dagelijkse routine aan te passen.