„Ze was oud en het is dan de normale gang van zaken dat je overlijdt”, zegt de 80-jarige Sientjo Smid (80), terwijl hij in zijn tuin scharrelt. Ter beschutting tegen de wind praten we in de gang thuis verder. Smid weet Juliana te waarderen. „Het was een innemend en lief mens, in haar hele manier van doen.” Mede door die liefheid, denkt hij, was ze gemakkelijk te beïnvloeden door gebedsgenezeres Greet Hofmans, die in de jaren vijftig voor veel opschudding aan het hof zorgde. „Lieve mensen zijn makkelijk te beïnvloeden. Zo’n Hofmans-affaire zou Beatrix nooit overkomen. Die weet wat meer wat ze wil. Beatrix zou haar tanden laten zien.” Intussen komt mevrouw Smid naar binnen gelopen. „Ik vind het erg, maar net zo erg als voor ieder ander die een geliefde verliest. Ik heb totaal geen binding met Juliana. Ze zegt me eigenlijk niets.”

Koningin Juliana „stond achter het volk”, zegt Roelie Bergsma bij een pinautomaat even verderop in de straat. „Ze leefde mee met mensen die het minder hadden. Gehandicapten bijvoorbeeld. Ik denk dat Beatrix wat verder van het volk afstaat.”

P. van der Wal (63), die in een snackbar een patatje nuttigt, kan zich vinden in die analyse. „Een haaibaai als Beatrix haalt het niet bij Juliaantje. Zo iemand als Juliana krijgen we nooit weer. Ze begaf zich onder de bevolking. Zonder Juliana is 30 april niet meer wat het altijd is geweest.”

Eddie Visser (38), die samen met zijn dochtertje inkopen op de markt heeft gedaan, kijkt geschrokken als hij het nieuws over het overlijden van Juliana verneemt. „Dat is jammer. Ik vond haar een sterke vrouw. Ze was heel hartelijk en open.” Visser vindt het „betreurenswaardig” dat de voormalige vorstin de laatste jaren op de achtergrond bleef. „Ik heb het idee dat ze in een vergeethoekje is gedrukt. Ik heb het altijd jammer gevonden dat een vrouw die het land zo lang heeft gediend, zo naar achteren is geschoven. Gaf ze daar zelf de voorkeur aan? Dat kan zo zijn, maar ik vond het altijd raar dat koningin Beatrix op 30 april liep te pronken en je nooit iets van Juliana hoorde.”

Diverse passanten in Heerenveen wijzen erop dat Juliana de laatste jaren dementeerde. „Ze was een beetje aan het doorslaan”, zegt Willem (72) uit Joure. „Het is erg genoeg, maar ik wou dat ik zo’n leeftijd haalde.” Juliana heeft in zijn ogen „een hoop goeds” voor het volk gedaan. „Het was een serieuze, keurige vrouw. Ze begaf zich onder het volk. Beatrix is wat stugger.” Groenteverkoper Jan Toering geeft daarentegen „de voorkeur aan Beatrix. Maar wat heb je eigenlijk aan al die lui?”

Mevrouw Cis Hoekstra (52) omschrijft Juliana als „een heel lieve vrouw.” „Ze deed gewoon, ze stond tussen het volk. Ze heeft een mooi leven gehad. Het is mooi geweest.” Frank de Ruygt (38), die druk doende is met zijn mobieltje, noemt het overlijden van Juliana „sneu, maar onvermijdelijk.” Hij typeert de vorstin als „leuk en gezellig.”

De 24-jarige Ria -„Ik ben echt uit de tijd van Beatrix”- denkt dat Juliana de bevolking „meer mogelijkheden en vrijheid” gaf. „Mensen mochten meer. Juliana hield niet van officiële ceremonies, heb ik begrepen. Mensen wilden niet met de rug naar Juliana toe een trap aflopen. Maar de koningin vond dat niet erg.”

Mariska Brouwer (58) herinnert zich hoe ze thuis achting voor het Koninklijk Huis kreeg bijgebracht. „Wij groeiden op met Juliana. Ik heb haar twee keer gezien vanuit de verte. In Rotterdam en Enschede. Je liep met vlaggetjes te zwaaien. Als ze op tv of op de radio kwam, bleef je daarvoor thuis. Dan was je stil en je luisterde. Een koningin spreekt natuurlijk tot de verbeelding. Waar woont ze, hoe leeft ze?”

Brouwer vindt dat Juliana „eigenheid” uitstraalde. „Ze had iets warms, iets leuks, meer dan Beatrix of Willem-Alexander. Juliana was expressiever. Aan haar gezicht kon je zien wat haar bewoog. Maar ik moet wel oppassen met mijn oordeel. Wat weet ik eigenlijk van Juliana? Ik ken haar slechts van afstand.”

Haar partner Ernst van Raalte (61) wijst erop dat Juliana „verbaal ontzettend goed” was. „Ze kon goed verwoorden wat ze dacht en voelde. Ze was ook politiek bewust. Toen de regering-Den Uyl in een crisis belandde, zei ze daar wat van, hoewel dat eigenlijk niet mocht.”

Secretaris M. van der Krogt van de Stichting Hofleveranciers in Nederland sprak Juliana in het verleden enkele malen persoonlijk, onder meer op paleis Soestdijk. Het gesprek ging dan vaak over de criteria waaraan ondernemingen moeten voldoen, wilden ze in aanmerking komen voor het predikaat hofleverancier. „Die gesprekken verliepen altijd in gemoedelijke sfeer”, weet Van der Krogt. „Je voelde je meteen op je gemak. Alsof je bij je moeder op de thee ging.” Juliana had er een hekel aan om de ene mens boven de andere te verheffen, weet Van der Krogt. „Ze was eigenlijk een heel gewoon mens. Ze zat niet zo hoog in de toren.”

Met de vorstin kon je lachen. „Op een tentoonstelling zag ze de fiets van koningin Sophie, vrouw van Willem III. Toen zei Juliana: Sophie tilde haar rokken omhoog en stapte op de fiets.” Van haar hart maakte Juliana geen moordkuil, zegt Van der Krogt. „Aan haar intonatie kon je horen of ze het ergens niet mee eens was. Ze had ook zo haar vragen in de discussie over het predikaat hofleverancier. Wij als stichting gaan bijvoorbeeld bij bakkers en slagers langs om te zien of ze zo’n predikaat verdienen. Juliana kon dan iets zeggen in de trant van: „Je moet niet denken dat ik bij iedere slager een onsje rookvlees ga halen.”