Genemuiden (Zwartewaterland) en Vollenhove (Steenwijkerland) zijn van oorsprong kleine steden aan de Zuiderzee, voor een groot deel bevolkt door vissers. In Vollenhove waren het traditioneel de vissers die, bij elkaar gezeten op hun schepen, in de haven gezamenlijk de jaarwisseling doorbrachten, zo verhaalt de Canon van Vollenhove. Toen met het ontstaan van de Flevopolders de visserij verdween, werd de traditie op land voortgezet. Jongeren kwamen in de jaren zeventig van de vorige eeuw bijeen in door vissers verlaten huisjes. Of de traditie in Genemuiden ook zo ver teruggaat, is onbekend. „Wel bestaat hier een duidelijke groepscultuur”, zei burgemeester Bilder (CDA) van Zwartewaterland donderdag. „Ouderen vertelden me dat zij vroeger bijeenkwamen op zolders boven schuren.”

Na de kerstdagen staat de gemeente jongeren toe op aangewezen plekken op het indus­trieterrein van Genemuiden hun eindejaarsketen op te bouwen. Het gaat hier veelal om zeecontainers en opleggers van vrachtwagens. Bilder is onder de indruk van de moeite die de jongeren nemen. „Het gaat tot aan gestuukte plafonds met inbouwlampen aan toe. Dit alles met de uitstraling van een bruin café.” De jongeren brengen er de avonduren door, de keten moeten na de jaarwisseling opgeruimd worden.

Voordat ze opengaan, controleert de brandweer ze op veiligheid. Jongeren die een keet willen bouwen, moeten vooraf op een verplichte bijeenkomst in het gemeentehuis verschijnen. Daar krijgen ze uitleg over de voorwaarden. Eén ervan is dat ze instemmen met voorlichting over alcohol. „Die voorlichting gebeurt op een manier die hen raakt”, zegt de burgemeester. Veelal zijn het jongeren zelf die vertellen over de gevolgen van overmatig drankgebruik die meemaakten.

In Vollenhove, Blokzijl, Sint Jansklooster en Blankenham komen dit jaar 32 zogeheten oudejaarshuisjes. In de gemeente Steenwijkerland, waartoe deze kernen behoren, groeit het fenomeen explosief. De huisjes werden groter, het werden er meer en de activiteiten die er georganiseerd werden, kregen een uitgebreider karakter. Reden voor de gemeente om in 2010 regels op te stellen, drie jaar later gevolgd door een zogeheten aanwijzingsbesluit. Doel ervan is verdere groei van het aantal oudejaarshuisjes te voorkomen.

In totaal is er nu plek voor 38 van deze huisjes, meldt een woordvoerder van Steenwijkerland. Ook hier gelden regels omtrent brandveiligheid, overlast en alcoholgebruik. Het is een traditie die vaak van generatie op generatie wordt overgedragen. De huisjes mogen tien dagen lang staan, vlak na de jaarwisseling moeten ze verwijderd zijn. De jaarwisselingen rond deze plekken verlopen doorgaans rustig, meldt de gemeente. In het verleden zijn er wel wat problemen geweest rond overlast door vuurwerk en muziek.

In Genemuiden komen dit jaar tussen de vijf en de tien keten. „Er zijn nu zes aanvragen binnen”, zegt burgemeester Bilder. De jongeren zijn zelf verantwoordelijk voor het netjes houden van de omgeving. Klachten krijgt de gemeente zelden. „Men is minder blij met het drankgebruik.”

Het toestaan van de eindejaarsketen heeft ook een duidelijk positieve kant voor de gemeente: het voorkomt deels vernielingen aan straatmeubilair door vuurwerk. „Iets wat vaak door verveling komt. In mijn verleden als wethouder in Ermelo werd ik ieder jaar geconfronteerd met tienduizenden euro’s schade. Hier is dat beduidend minder het geval.” Bilder ziet toekomst voor de traditie in Genemuiden. „Dit is een kinderrijke gemeente.”