Israëls grootste krant Yediot Ahronot gaf de aanslag in Spanje weer met de woorden: ”Ook in Europa”. Israëlische analisten wisten dat dit zou gebeuren. Het was slechts een kwestie van tijd.

Dat is ook de mening van Reuven Pass, directeur van een onderzoeksproject naar islamitische bewegingen van het Interdisciplinair Centrum in Herzliya, in zijn bespreking van het vijftig pagina’s tellende boekje ”De Iraakse Jihad”. Het geschrift werd in december gepubliceerd in kringen van al-Qaida. Acht pagina’s in het boekje zijn aan Spanje gewijd. Het geschrift geeft een indruk van wat radicale moslims van Spanje en andere Europese landen vinden.

Het meest urgente probleem voor radicale moslims is de Amerikaanse invasie in Irak. Niet alleen hebben de Amerikanen een islamitisch land aangevallen, ze willen daar bovendien een democratisch regime invoeren. Dat betekent dat de sjiieten, die in Irak in de meerderheid zijn, meer te vertellen krijgen dan onder Saddam Hussein het geval was. De radicale soennieten, waartoe ook de aanhang van al-Qaida behoort, beschouwen de sjiieten als afvalligen, die zeker geen macht verdienen. Het is dus belangrijk dat de Amerikanen en hun bondgenoten vertrekken.

In ”De Iraakse Jihad” wordt een gedetailleerde analyse gegeven van de politiek van Spanje, de persoonlijke ambities van premier Aznar en de politieke balans tussen rechtse en linkse stromingen. De opstellers van ”De Iraakse Jihad” geloven dat de Spaanse regering twee of ten hoogste drie aanslagen kan incasseren voordat de publieke opinie haar dwingt de Spaanse soldaten terug te trekken uit Irak. De bedoeling is dat de Spaanse terugtrekking een domino-effect zal krijgen: na Spanje zullen ook andere Europese landen de Iraakse missie voor gezien houden. Het boek zegt niet dat de terreuraanslagen per se op Spaanse bodem moeten worden gepleegd. Maar er wordt wel over de verkiezingen gesproken. Dat de aanslagen drie dagen voor de verkiezingen plaatshadden, is belangwekkend.

Spanje wordt af en toe genoemd in islamitische teksten, aldus Pass. Het is een van de landen die door de jihad terug zouden moeten keren in de wereld van de islam. In juli 2003 werd al een belangrijke mijlpaal bereikt. Toen werd een grote moskee geopend in Granada -500 jaar na de christelijke herovering van Andalusië-, nadat diverse Spaanse regeringen de opening eerder weigerden.

De Israëlische commentator Yigal Carmon, directeur van het Midden-Oosten Onderzoeksinstituut (MEMRI), gelooft niet dat de verklaring van de Abu Hafs al-Masri Brigades van al-Qaida waarin ze de verantwoordelijkheid opeisten voor het bloedbad in Madrid authentiek is. Carmon komt tot deze conclusie nadat hij discrepanties ontdekte tussen verklaringen van al-Qaida en die van Abu Hafs. Het taalgebruik en de concepten stemmen niet overeen met de andere geschriften van Osama bin Laden en diens kompaan Ayman al-Zawahiri.

Zo beweren de Abu Hafs al-Masri Brigades dat zij met de aanslagen op Italiaanse troepen in Nasiriyah in Irak in november een waarschuwing gaven aan de Spanjaarden en Amerika’s agenten, met de eis dat zij de coalitie „tegen de islam” zouden verlaten. Carmon zegt echter dat het woord ”agenten” afkomstig is uit het vocabulaire van het nationalisme, terwijl Bin Laden en zijn volgelingen hun vijanden benoemen als heidenen. Carmon wijst er ook op dat de Abu Hafs al-Masri Brigades de verantwoordelijkheid opeisten voor de grote stroomstoring in de VS in augustus 2003, terwijl die toch echt veroorzaakt werd door falen van de techniek.

Midden-Oostendeskundige Jonathan D. Halevi schreef in december in Madrid in een publicatie voor het ”Informatiecentrum voor Inlichtingen en Terrorisme” dat radicale moslims geloven dat een herstel van de islam als wereldmacht mogelijk is. Deze verwachting is gebaseerd op de overwinning van de moslims op de Russen in Afghanistan, de oprichting van het al-Qaida-netwerk en de verspreiding van de islam in veel westerse landen. In deze nieuwe wereldorde verliezen Joden en christenen hun positie als beschermde minderheid onder de islam. Halevi: „Ten gevolge daarvan is er een gevaarlijke trend onder militante islamitische geestelijke autoriteiten, vooral in Saudi-Arabië, die niet alleen daden van terrorisme tegen individuen goedpraten, maar ook massamoord tegen groepen mensen die ze beschouwen als ongelovigen.”

Levy wijst er verder op dat de in Qatar woonachtige geestelijke leider van de Moslim Broederschap, sjeik Yusuf al-Qaradawi, een verordening heeft uitgevaardigd waarin hij stelt dat de islam zal zegevieren over de hele wereld. Een van de tekenen van de overwinning zal de verovering zijn van de Italiaanse hoofdstad Rome. De bezetting van Europa en de nederlaag van het christendom zullen volgens Qaradawi mogelijk worden door de verspreiding van de islam binnen Europa, totdat deze sterk genoeg is om het hele continent over te nemen.

Betekent toename van terreur in Europa meer Europees begrip voor de Israëlische veiligheidsproblemen? Of zal juist de Europese druk op Israël toenemen om concessies te doen die gevaarlijk zijn voor zijn veiligheid? Het Israëlische religieuze dagblad Hatzofeh gelooft dat dit laatste het geval zal zijn. De krant waarschuwt dat Israël zich niet om de tuin moet laten leiden door verklaringen van solidariteit als er in Israël een terreuraanslag heeft plaatsgevonden. De redacteuren van de krant geloven dat ”antisemitisch Europa” Israël meer de schuld zal geven naarmate terreuraanslagen op Europese bodem in hevigheid toe zullen nemen. Europa zal volgens de krant denken dat „onze problemen met de Palestijnen” de oorzaak zijn van de toename van wereldterrorisme.