Zet een pan water buiten, en in korte tijd kleurt-ie groen. Van de algen. Niks smerigs aan: algen zijn zelfs de grote belofte van de toekomst. Er valt biodiesel van te maken, in cosmeticaproducten verrichten ze wonderen aan je huid en in tabletten helpen ze tegen allerhande kwalen.

Zelfs als je van de algen áfblijft zijn ze nog goed voor je, volgens mededirecteur Taco Neeb van algenkweekcentrum Algae Food & Fuel (AF&F). „Algen groeien op onder meer stikstof en koolstof­dioxide. Hierbij komt zuurstof vrij als ‘afvalproduct’. Veel mensen denken dat de regenwouden de longen van de aarde zijn, maar feitelijk hebben de oceanen die functie, dankzij al die micro-organismen.”

Erwtensoep

Neeb –van origine werktuigbouwkundige– houdt zich met algenkweek bezig sinds een onverwachte ervaring rond 2006. „Destijds hield innovatiebedrijf Tendris Solutions, waarvan ik directeur ben, zich bezig met het ontwikkelen van watergekoelde kaslampen op basis van rode ledverlichting. Bij wijze van proef lieten we zes lampen een nacht branden. Toen ik ’s ochtends weer kwam kijken, zat het aquarium voor de waterkoeling vol erwtensoep.”

Algensporen bleken zich in deze biotoop razendsnel te hebben vermenigvuldigd. Kort daarop ontmoette Neeb zijn huidige zakenpartner Arnout van Diem, aan wie hij het voorval vertelde. „Arnout stelde toen voor om samen een fotobioreactor te ontwikkelen om hier een gecontroleerd proces van te maken. Dat was het begin van ons algen­bedrijf AF&F.”

De gezamenlijke drijfveer is de zorg om de leefbaarheid van de aarde. Neeb: „In 2050 moeten 
9 miljard mensen te eten hebben. Met de huidige voedselvoorziening komen we tekort. We moeten op zoek naar alternatieven.” Algen hebben veel potentie. Neeb wijst op potjes met korrels van samengeperste algen. „Je kunt ze als veevoeder gebruiken, bijvoorbeeld. De productie hiervan belast de aarde veel minder dan bijvoorbeeld biks. Bovendien versterken ze het immuunsysteem. Bij een proef met leghennen daalde hun sterftecijfer in één jaar met 10 procent.”

Kanker

Voor menselijke consumptie kun je de afzonderlijke vetten, eiwitten en pigmenten van algen gebruiken. Van de pigmenten trekt hierbij één kleurstof de grootste aandacht: de dieprode astaxanthine. Neeb: „Er bestaan ter wereld zo’n 80.000 algensoorten, maar hiervan heeft de Haematococcus, ofwel de bloedalg, een unieke eigenschap: bij gebrek aan stikstof maakt hij astaxanthine aan. Hierdoor kan hij tot veertig jaar zonder stikstof blijven leven, waarbij hij een rode kleur krijgt. In onze reactor kunnen wij dat proces beïnvloeden.”

Asthaxanthine is een van de sterkste antioxidanten, met belangrijke eigenschappen, weet Neeb. Zo helpt hij verschillende kankersoorten, alzheimer en huidveroudering voorkomen. „In de VS groeit de populariteit van supplementen met astaxanthine sterk onder consumenten, veel meer dan in Europa. Twee Amerikaanse investeerders, Berq Capital en Ecoponex, hebben ons daarom gevraagd om twintig bioreactorlijnen te ontwikkelen en in de VS neer te zetten. Wij zijn de enige partij ter wereld die in staat is om algen in afgesloten bioreactoren met ledverlichting te kweken, in plaats van op zonlicht. Wij kunnen de groei hierbij zo nauwkeurig sturen dat het percentage astaxanthine in onze algen 6 tot 9 procent is, in plaats van de gebruikelijke 2,5 procent.”

Grootste

Begin juli startte AF&F in Almere met het ontwikkelen van de eerste kweeklijn. Deze bevat meerdere reactoren voor opeenvolgende groeistadia. Eind 2016 wil AF&F de eerste lijn exporteren, in de jaren erop de andere negentien. Per stuk moeten ze jaarlijks 5 ton aan bloedalgen gaan produceren. „Astaco, het dochterbedrijf dat wij samen met de Amerikaanse investeerders hebben opgezet, wil binnen vijf jaar de grootste astaxanthineproducent ter wereld zijn.”

Stofje in visvoer voor roze kleur

Het pigment astaxanthine zorgt ervoor dat onder meer zalmen hun roze kleur hebben. Wilde zalmen eten namelijk kreeftjes die van de bloedalg leven. In gevangenschap verdwijnt de zalmroze kleur, bij gebrek aan zulke kreeftjes. Omdat niemand witte zalmen koopt, vermengen kwekers daarom astaxanthine met visvoer. Meestal betreft dit kunstmatige astaxanthine, met een lage antioxidantwaarde. Kwekers van biologische zalm kopen de natuurlijke variant, om het predicaat ”biologisch” te behouden.