De affaire-Pollard heeft in de afgelopen decennia een domper gezet op de relaties tussen Israël en de VS. Het heeft Israëlische politici en Pollards talloze supporters veel gekost dit moment te bereiken. Jarenlang hebben zij aangedrongen op de vrijlating van de vroegere inlichtingenanalist bij de Amerikaanse marine. Anderen die topgeheime documenten hebben doorgespeeld naar de bondgenoten van de VS, hebben niet zulke zware straffen gekregen, zeggen zijn medestanders.

„Het volk Israël verwelkomt de vrijlating van Jonathan Pollard”, zei premier Benjamin Netanyahu in een verklaring. „Als iemand die Jonathans kwestie jarenlang heeft aangekaart bij opeenvolgende Amerikaanse presidenten, heb ik lang gehoopt dat deze dag zou aanbreken. Na drie lange en moeilijke decennia wordt Jonathan eindelijk herenigd met zijn gezin. Mag deze sabbat hem veel vreugde en vrede brengen, die de komende jaren en decennia zal voortduren.”

Netanyahu zou echter zijn kabinetsleden hebben geïnstrueerd voorlopig niet over Pollard te praten. Het is duidelijk dat de affaire-Pollard ook in de toekomst een gevoelige kwestie blijft.

De VS hebben voorwaarden verbonden aan zijn vrijlating. Hij mag de komende vijf jaar de VS niet verlaten, hij mag geen interviews geven aan de media of surfen op het internet en hij heeft gedurende minstens een jaar een meldplicht.

Advocaat Alan Dershowitz, die Pollard vertegenwoordigde, noemde in een interview met The Jerusalem Post de voorwaarden „totaal irrationeel.” Pollard beschikt volgens hem niet meer over geheime informatie. „Eerlijk gezegd geloof ik dat de reden gedeeltelijk is dat ze hem niet naar Israël willen laten gaan. Ze willen namelijk niet dat hij daar een held wordt of de Israëlische politiek met zijn conservatieve denkbeelden beïnvloedt.”

De voorwaarden kunnen echter worden opgeheven. Pollard hoopt naar Israël te verhuizen. Hij kreeg twintig jaar geleden al het staatsburgerschap.

In juli kondigde de commissie voor vervroegde vrijlating het einde van Pollards gevangenschap aan. Na dertig jaar kwam hij in aanmerking voor vrijlating, tenzij er nog speciale redenen waren hem vast te houden. Het was niet de eerste poging hem op vrije voeten wilde stellen. Deze keer echter tekenden de autoriteiten geen bezwaren meer aan.

De beslissing kwam twee week nadat de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad en Duitsland een nucleair akkoord sloten met Iran. Obama had zich ingespannen voor dit akkoord, maar Netanyahu heeft zich ertegen verzet omdat het volgens hem Iran niet zal belemmeren nucleaire wapens te ontwikkelen. De relaties tussen beide leiders waren bekoeld door deze onenigheid. Vorige week echter bracht Netanyahu een bezoek aan Obama om de relaties tussen hen te verbeteren en te praten over opvoering van militaire hulp aan Israël nu de Irandeal is gesloten.

Spion voor Israël

In 1984 en 1985 gaf Jonathan Pollard tegen betaling duizenden geheime documenten door aan de Israëliërs. De Amerikaanse journalist Wolf Blitzer schreef dat hij militaire inlichtingen doorgaf over de Arabische landen.

Hij maakte deel uit van een spionagecel onder leiding van de vroegere agent van een inlichtingenbureau, Rafi Eitan. Nadat de Amerikaanse inlichtingendienst FBI in 1985 de cel op het spoor kwam, kregen de vier Israëliërs die bij de operatie betrokken waren, opdracht de Verenigde Staten onmiddellijk te verlaten.

Pollard begreep eveneens dat hij een schuilplaats moesten zoeken. Hij reed met zijn vrouw Anne naar de Israëlische ambassade. Maar de ambassade liet hem in de steek. Een Israëlische veiligheidsofficier kwam op hem af en zei: „Maak dat je wegkomt.” Buiten de ambassade wachtte de FBI hem op. Rafi Eitan zei vorig jaar tegenover Israëls Channel 2 TV dat hij de ambassade had verteld: „Gooi hem eruit.” In 1987 werd Pollard na twee jaar voorarrest tot levenslang veroordeeld.

De officiële verklaring van de Israëlische regering was dat de spionagecel van Eitan op eigen houtje Pollard had gerekruteerd. Maar Eitan zei dat meerderen wel degelijk op de hoogte waren van Pollards activiteiten.

Terwijl Pollard in de gevangenis zat, is er veel gebeurd. Hij is gescheiden van Anne en hertrouwd met Esther. In het ziekenhuis verslechterde zijn gezondheid en hij is diverse keren naar de intensive care gebracht. Zijn vrienden hebben volgens berichten in de Israëlische media gezorgd voor een huis en een baan. Maar hij zal ook medische zorg nodig hebben.