14.00 uur: Liveblog gesloten – Het liveblog over de terreur in Parijs is gesloten.

13.30 uur: Derde dode gevonden – Bij de politieactie tegen terroristen woensdag in de Parijse voorstad Saint-Denis zijn drie doden gevallen. Dit meldde de Franse justitie vrijdag nadat eerder sprake was van twee doden.

12.43 uur: Duo bekent afhalen Abdeslam – Twee verdachten die zaterdag in België werden aangehouden in het onderzoek naar de aanslagen in Parijs hebben bekend dat ze Salah Abdeslam vrijdagnacht in Parijs hebben opgehaald. Abdeslam is een van de vermoedelijke daders van de aanslagen en wordt internationaal gezocht. Mogelijk bevindt hij zich in Brussel, waar hij vandaan komt.

11.43 uur: Politie ontruimt Grote Markt in Brussel – De Grote Markt in Brussel is vrijdagochtend ontruimd. Het federale crisiscentrum heeft daartoe opdracht gegeven. Explosievenhonden snuffelen over het centrale plein. Onduidelijk is waar de dreiging uit bestaat. Eerder op de ochtend werd duidelijk dat het crisiscentrum heeft geadviseerd de jaarlijkse studentenviering Sint-Verhaegen op de Grote Markt af te gelasten. Dat advies is opgevolgd, liet de Brusselse burgemeester weten. Studenten zouden na het middaguur een minuut stilte houden voor de slachtoffers van de aanslagen in Parijs.

11.29 uur: Derde lijk gevonden in flat terreurcel Saint-Denis – In het appartement in Saint-Denis dat de Franse politie woensdagochtend heeft bestormd is een derde lijk gevonden. Het stoffelijk overschot is van een onbekende vrouw, liet het Franse openbaar ministerie vrijdag weten. Vanonder het puin van de flat was eerder al het lichaam gevonden van de vermoedelijke coördinator van de aanslagen van vorige week in Parijs, de Belg Abdelhamid Abaaoud. Ook resten van diens nicht, die zich tijdens de politiebelegering opblies, zijn aangetroffen.

9.05 uur: Bommeldingen in scholen Antwerpen – Drie scholen in Antwerpen zijn vrijdagmorgen gebeld en met bommen bedreigd. De drie bommeldingen leiden mogelijk tot de ontruiming van de getroffen onderwijsinstellingen, meldde het persbureau Belga.

9.03 uur: Abaaoud was vrijdag 13 november in Parijs – De Belgische extremist Abdelhamid Abaaoud was op de avond van vrijdag 13 november in Parijs en heeft mogelijk deelgenomen aan de terroristische aanslagen. Franse media berichtten vrijdag dat hij op beelden van bewakingscamera’s te zien is, toen hij om 22.14 uur het metrostation Croix de Chavaux binnenliep in Montreuil, aan de oostrand van Parijs. Het metrostation is 250 meter van de plek waar de auto is gevonden waarmee terroristen een halfuur eerder dood en verderf zaaiden op terrassen in de Franse hoofdstad.

9.02 uur: Politie België vreest wraak dood terroriste – De Belgische politie zoekt een verdwenen familielid van de jonge vrouw Hasna Ait Boulahcen die zich naar het zich laat aanzien woensdagmorgen in Saint-Denis heeft opgeblazen. Het gaat om een man uit Maasmechelen die plotseling spoorloos met zijn auto is verdwenen. De krant Het Belang van Limburg meldde vrijdag dat de politie vreest dat de man met wraakplannen rondloopt en verhaal wil gaan halen bij mensen die hij medeverantwoordelijk houdt voor de dood van de 26-jarige vrouw. Ait Boulahcen zou zich met een bomgordel hebben opgeblazen in een appartement in de Parijse voorstad Saint-Denis toen de politie daar een inval deed.

9.00 uur: Aboutaleb bleef kalm bij evacuatie – De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb schrok niet toen hij donderdagavond op stel en sprong een restaurant moest verlaten vanwege een verdacht auto die daar voor de deur geparkeerd stond. Tegen RTV Rijnmond zegt hij: „Ik was in gesprek met een aantal burgemeesters (…) Op een gegeven moment krijg je het signaal dat er een verdachte auto in de buurt van het restaurant staat en of ik toch niet onmiddellijk naar huis zou willen gaan.”

8.41 uur: Herdenking aanslagen op 27 november – Met een nationale ceremonie herdenkt Frankrijk 27 november de slachtoffers van de aanslagen van vrijdag 13 november in Parijs. President François Hollande is aanwezig bij de plechtigheid in het Hôtel des Invalides in Parijs. Dit meldde vrijdag nieuwszender Europe1. Bij de zes aanslagen in het centrum van de stad vielen 13 november 129 doden en meer dan 350 gewonden. Het complex van de Invalides werd in de zeventiende eeuw opgezet als tehuis voor oorlogsveteranen. Het omvat onder meer de Dôme des Invalides, waar oorlogshelden liggen begraven. De koepelkerk is ook de laatste rustplaats van Napoléon Bonaparte (1769-1821).

7.15 uur: Vier extremisten Parijs al eerder in vizier – De Amerikaanse inlichtingendienst had ten minste vier extremisten die betrokken zijn bij de aanslagen in Parijs al in het vizier. Ze waren opgenomen in een centrale database voor terrorismebestrijding. Dat hebben Amerikaanse ambtenaren gezegd. Daarnaast stond ten minste een extremist op een zogenoemde ‘no fly list’, aldus de ambtenaren. De namen van de daders van de aanslagen bevonden zich in de database Terrorist Identities Datamart Environment (TIDE), een lijst met potentiële terreurverdachten. Hun namen belandden daar nadat Europese autoriteiten informatie hadden gedeeld met de Verenigde Staten. Welke vier extremisten op de lijst staan, is niet bekendgemaakt.

3.03 uur: EU-ministers formuleren antwoord op „Parijs” – De Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken proberen vrijdag in Brussel een eensgezinde reactie te geven op de aanslagen in Parijs. De bijeenkomst staat in het teken van de strijd tegen terrorisme. Nederland wordt vertegenwoordigd door minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie). Om te voorkomen dat jihadisten makkelijk weer naar Europa komen na een bezoek aan Syrië wordt voorgesteld de controles van EU-burgers aan de Europese buitengrenzen fors aan te scherpen. Reizigers zouden „systematisch en gecoördineerd” moeten worden gecontroleerd als ze het Schengengebied binnen willen gaan, zo staat in de concepttekst.

2.50 uur: Meer agenten en militairen in Brussel – Er zijn de komende tijd meer politieagenten en militairen op de been in Brussel. Volgens omroep VRT heeft de Nationale Veiligheidsraad daartoe besloten in een vergadering donderdagavond. Woordvoerder Peter Mertens van het crisiscentrum van Binnenlandse Zaken laat weten dat een aantal maatregelen is „geoptimaliseerd”. Hij wilde verder niet in detail treden. De veiligheidsmaatregel geldt voor de avond en nacht. Agenten moeten langer patrouilleren en het aantal militairen wordt opgevoerd. Zo kunnen ze sneller optreden als dat nodig is. Het gaat om een vermoedelijk preventieve maatregel die na een risico-analyse werd genomen.

1.53 uur: „Geen bijzonderheden in Belgische auto” – De politie heeft het onderzoek naar een ‘verdachte’ auto op de Westersingel in Rotterdam afgerond. Een woordvoerster meldde in de nacht van donderdag op vrijdag dat er geen bijzonderheden in het voertuig zijn gevonden. De auto stond geparkeerd in de straat.

Een uur geleden is de politie vertrokken. De auto met Belgisch kenteken is niet afgevoerd en staat nog steeds op zijn plek, aldus een ANP-verslaggever ter plaatse. Bronnen zeiden tegen de NOS dat de auto als verdacht gesignaleerd stond. De woordvoerster kan dat niet bevestigen noch ontkennen. Drie mannen zijn gearresteerd en zitten nog vast. Zij zaten in de auto en liepen daarna naar een nabijgelegen parkje, aldus de woordvoerster.

1.31 uur: „Geen zoektocht naar Abdeslam in Nederland” – Er is geen sprake van een uitgebreide zoektocht in Nederland naar de voortvluchtige Salah Abdeslam. Dat zegt een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie. CNN meldde eerder op de avond dat er ook in Nederland naar Abdeslam wordt gezocht. De woordvoerder zegt dat dit bericht niet klopt. Lees hier meer.

Vrijdag 20 november

22.40 uur: Liveblog gesloten – De webredactie sluit het liveblog voor nu. Morgen hervatten we de actuele berichtgeving over de nasleep van de aanslagen in Parijs.

22.30 uur: Waakzaam zijn – De aanslagen in Parijs knagen aan het veiligheidsgevoel. Dat noopt tot kalmte én waakzaamheid, zegt terreurexpert Glenn Schoen tegenover het RD. „De regering zegt enerzijds dat we zo gewoon mogelijk moeten verder leven. Anderzijds roept ze op tot waakzaamheid. Als je iets verdachts ziet, gebruik je nuchtere verstand en meld het.”

21.00 uur: Parijs weet niet waar Abdeslam is – Frankrijk weet niet of de uit België afkomstige voortvluchtige terrorismeverdachte Salah Abdeslam in Frankrijk of in België is. Dat zei de Franse premier Manuel Valls donderdagavond. Het is ook niet duidelijk of er nog groepen actief zijn die gelinkt zijn aan de plegers van de aanslagen in Parijs. „We weten het nog niet, zoals men zich kan voorstellen. Dat is waarom er nog steeds een dreiging is”, aldus Valls. Abdeslam is afkomstig uit Molenbeek bij Brussel. Na de aanslagen ging het gerucht dat hij was teruggekeerd naar België.

20.05 uur: Inlichtingendiensten op de schop – Nederland heeft een radicale versimpeling nodig in de aanpak en werkwijze van inlichtingendiensten om adequaat te kunnen reageren op terreurdreiging. Dat zegt prof. dr. Bob Hoogenboom van Universiteit Nyenrode donderdag in het Reformatorisch Dagblad. „Een radicale versimpeling van inlichtingendiensten is nodig om tijdig, adequaat te reageren.” In de samenleving heerst volgens hem een „hopeloze almachtsfantasie”, alsof inlichtingendiensten alles in de gaten kunnen houden. Hoogenboom wijst erop dat aanslagen niet zijn uit te sluiten. „Beangstigend. Maar zo zit de wereld in elkaar. We moeten ons echter niet gek laten maken.”

18.45 uur: Niet bang, wel somber – Nederlanders zijn na de aanslagen in Parijs niet banger voor de terreurbeweging IS geworden. Wel maakt het mensen somberder over de toekomst van Nederland. Maar ‘Parijs’ verandert niet veel aan hun stemgedrag. Dat blijkt donderdag uit een peiling van Ipsos Politieke Barometer.

18.16 uur: Abaaoud probeerde vrouwen te rekruteren – Abdelhamid Abaaoud, de vermoedelijke coördinator van de aanslagen in Parijs, heeft via sociale netwerken geprobeerd vrouwen in Spanje te rekruteren. Dat heeft de Spaanse minister van binnenlandse zaken Jorge Fernandez Diaz donderdag gezegd. Abaaoud wilde dat de beoogde rekruten naar Syrië zouden reizen om zich daar bij IS te voegen. Volgens de Spaanse inlichtingendiensten werden er geen aanslagen in Spanje beraamd. Abaaoud kwam woensdag aan zijn einde bij een politieactie in St. Denis, een voorstad van Parijs. De identificatie van zijn lichaam werd pas donderdag bekendgemaakt.

18.14 uur: Samenvatting Kamerdebat – Lees hier een samenvatting van het debat in de Tweede Kamer dat vandaag over de aanslagen in Parijs werd gehouden.

18.12 uur: Strengere controles – Een week na de aanslagen in Parijs komen de Europese ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken vrijdag bijeen in Brussel om met een eensgezind antwoord te komen en steun te betuigen aan Frankrijk. Strengere controles aan de Europese buitengrenzen voor EU-burgers staan hoog op de agenda. Die moeten voorkomen dat terugkerende jihadisten onopgemerkt Europa weer binnenkomen.

16.35 uur: Bronnen: IS-divisie werkt aan chemische wapens – Islamitische Staat werkt aan de vervaardiging van chemische wapens. De terreurgroep heeft een speciale divisie opgericht voor onderzoek en experimenten en krijgt daarbij hulp van wetenschappers uit Irak, Syrië en elders in de regio. Dat hebben Amerikaanse en Iraakse inlichtingenbronnen gezegd. Volgens de Amerikaanse bronnen beschikt IS niet over het vermogen geavanceerde chemische wapens te ontwikkelen, zoals zenuwgas. De terreurgroep zou eerder wel eens mosterdgas hebben gebruikt op het strijdtoneel in Irak en Syrië. De Franse premier Manuel Valls waarschuwde in de nasleep van de terreuraanslagen in Parijs voor een aanval door IS met chemische of biologische wapens.

15.45 uur: Premier België wil grondwet aanpassen voor terreurbestrijding – Premier Charles Michel van België wil de grondwet aanpassen, zodat terreurverdachten langer kunnen worden vastgehouden voordat een aanklacht tegen hen moet worden geformuleerd. De termijn is nu 24 uur, dat zou volgens de plannen van de regering 72 uur moeten worden. De premier zei voorts dat België alvast op eigen houtje verder gaat met een systeem om informatie over vliegtuigpassagiers te delen, een project waar de lidstaten van de Europese Unie al vier jaar lang over steggelen. „Het gevaar dat voor ons ligt is dat het hele Europese project ineenstort als wij onze verantwoordelijkheden niet nemen”, zei Michel in het federale parlement. „Alle democratische krachten moeten samenwerken om onze veiligheid te versterken.” De Belgische premier wil 400 miljoen euro uittrekken voor aanvullende antitterreurmaatregelen naar aanleiding van de aanslagen in Parijs. Er moeten meer mensen worden aangetrokken voor beveiliging en er moet speciale aandacht worden besteed aan het uitwissen van haatboodschappen die jongeren aanzetten geweld te plegen in bijvoorbeeld Syrië of Irak, of bij terugkeer in Europa. „Jihadisten die terugkeren horen in de gevangenis”, zei Michel. Op de Belgische lijst van ‘geradicaliseerde’ personen staan ongeveer vijfhonderd namen. Een dertigtal dat in Syrië is geweest en daar mogelijk heeft gevochten woont in de Brusselse gemeente Molenbeek. Michel zei een systeem te willen invoeren om mensen die als een gevaar worden beschouwd te verplichten een elektronische enkelband te dragen.

De premier wees verder kritiek op de Belgische politiediensten van de hand. Zij waren het juist die belangrijke informatie verschaften waardoor de Franse politie woensdag een terreurcel kon uitschakelen in Saint Denis, zei hij.

15.25 uur: „Abaaoud speelde cruciale rol bij aanslagen” – Abdelhamid Abaaoud speelde een cruciale rol bij de aanslagen in Parijs. Dat heeft de Franse minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve donderdag gezegd. Abaaoud kwam woensdag om bij een antiterreuractie in de Parijse voorstad Saint-Denis, waar hij zich had verschanst in een woning. Behalve bij de aanslagen in Parijs was Abaaoud ook betrokken bij andere aanslagplannen. Volgens Cazeneuve speelde hij een rol bij vier van de zes aanslagen die Frankrijk heeft weten te voorkomen. Hij noemde onder meer de verijdelde aanslag in de hogesnelheidstrein Thalys vanuit Amsterdam naar Parijs en die op een kerk in de Franse plaats Villejuif.

15.17 uur: „Verblijf in Syrië strafbaar stellen”– Jihadisten die van een verblijf in Syrië terugkeren naar Nederland, moeten worden vervolgd. VVD, CDA en SGP eisten dat donderdag in het Kamerdebat over de aanslagen in Parijs. Nu hebben Syriëgangers zich niet per definitie schuldig gemaakt aan strafbare feiten als ze terugkeren naar Nederland. Dat is uiteraard wel het geval als bewezen is dat ze daar hebben meegevochten. VVD, CDA en SGP, goed voor 56 van de 150 zetels in de Kamer, willen een vrijwillig verblijf in door terroristen gecontroleerd gebied strafbaar stellen. „Je gaat niet op strandvakantie naar Raqqa of op survival bij IS”, zei VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra. Journalisten die naar Syrië reizen moeten worden uitgezonderd van de wet. Het CDA eiste in het debat dat er 200 miljoen extra wordt vrijgemaakt voor Defensie, zodat het ministerie niet meer materieel hoeft te verkopen, maar juist nieuw materieel kan kopen. Negeert het kabinet die oproep, dan zal het CDA serieus bekijken of het wel voor de begroting van het ministerie van Defensie kan stemmen. Dat kan gezien de minderheid in de Eerste Kamer een nieuw potentieel probleem opleveren voor het kabinet. De PvdA riep het kabinet samen met de VVD op het propageren van radicalisering en geweld op internet harder aan te pakken. Dat wordt nu onvoldoende bestreden, zei PvdA-leider Diederik Samsom. Minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) moet er van hem over in overleg met het Openbaar Ministerie.

15.15 uur: Belgische jihadist Abaaoud leek ongrijpbaar – Abdelhamid Abaaoud (28) was lange tijd ongrijpbaar voor de terreurbestrijders die tot voor kort dachten dat hij in het ‘kalifaat’ van Islamitische Staat in Syrië was. Abaaoud, alias Abu Umar al-Baljiki, kwam uit de Brusselse deelgemeente Molenbeek. Het was afgelopen week bij lange na niet voor het eerst dat zijn naam opdook. Hij wordt gezien als leider van de terreurcel die in januari werd opgerold in de Waalse stad Verviers. De terreurcel zou op het punt hebben gestaan om aanslagen te plegen op de politie in België. Abaaoud ontsnapte in januari waarschijnlijk vanuit Griekenland naar Syrië, nadat twee door hem gerekruteerde terroristen werden doodgeschoten toen ze een aanslag planden vanuit een schuiladres in Verviers. De veiligheidsdiensten denken nu dus ook dat Abaaoud na de mislukte aanslagen in Verviers ook betrokken was bij de bloedbaden in Parijs. Kruidenierszoon Abaaoud verbleef overigens voor de mislukte aanslagen in België al eens in Syrië. Hij nam toen ook zijn dertienjarige broertje mee. Abaaoud zou in Syrië gruweldaden hebben gepleegd. Op beelden is te zien hoe hij achter zijn auto een aantal lijken meesleept. Hij werd een tijd dood gewaand nadat foto’s van zijn lichaam op sociale media waren verschenen. Mogelijk was dat in scène gezet. Na de verijdelde aanslagen in België portretteerde Islamitische Staat hem als held. In een interview in het glossy IS-magazine Dabiq kwam hij aan het woord. Hij vertelde onder meer over hoe hij vrij eenvoudig heen en weer kon reizen tussen Syrië en België en dat hij België als doelwit ziet omdat het een van de landen is die „moslims aanvallen” in Irak en Syrië.

15.05 uur: Wilders zegt vertrouwen in kabinet opnieuw op – PVV-leider Geert Wilders heeft donderdag een motie van wantrouwen ingediend tegen het kabinet dat volgens hem te weinig doet om Nederland veiliger te maken. Wilders zegde al vaker het vertrouwen op in het kabinet, maar hij gaf aan dat hij dat niet eerder met zoveel overtuiging deed als donderdag tijdens het debat over de aanslagen bijna een week geleden in Parijs. Door te roepen, maar niets te doen maakt het kabinet Nederland onveiliger, zei Wilders. Hij wees onder meer op „mensen zonder paspoorten die gewoon ons land binnenkomen met alle risico’s van dien” en teruggekeerde Syriëgangers die vrij rondlopen. „Vandaag nog oppakken en vastzetten”, vindt Wilders.

15.00 uur: Frans parlement stemt voor langere noodtoestand – De noodtoestand in Frankrijk wordt met drie maanden verlengd. Daar heeft het Franse parlement donderdag mee ingestemd. De verlenging van de noodtoestand moet nog wel worden goedgekeurd door de Franse senaat, maar de kans is klein dat die tegen zal stemmen. Door de noodtoestand te handhaven behoudt de politie uitgebreidere bevoegdheden om arrestaties en huiszoekingen te verrichten. Ook kan de bewegingsvrijheid van mensen aan banden worden gelegd.

14.52 uur: „Rutte sprak over oorlog namens hele kabinet” – Premier Mark Rutte sprak afgelopen zaterdag ook namens vicepremier Lodewijk Asscher toen hij constateerde dat Nederland in oorlog is met terreurorganisatie Islamitische Staat. Asscher zei dat donderdag in het Kamerdebat over de aanslagen in Parijs. Volgens Asscher constateerde Rutte dat we met bombardementen op IS in Irak feitelijk bijdragen aan de gewapende strijd in oorlogsgebied Irak. „Hij sprak daar ook namens mij”, zei Asscher. Hij voegde er wel aan toe dat hij zuinig is om het woord in de mond te nemen. „Ik kies mijn eigen woorden, maar de minister-president sprak namens mij.” CDA-leider Sybrand Buma viel Asscher daarop aan. Dat Asscher volgens hem woord ‘oorlog’ omzeilt „is heel veelzeggend.” Het kabinet toont geen enkel leiderschap door er volgens Buma zo verwarrend over te communiceren. Asscher reageerde geprikkeld en verweet Buma een ‘schijnduidelijkheid’ te eisen, waarbij het woord oorlog automatisch tot nieuwe maatregelen als bombardementen op IS-doelen in Syrië zou moeten leiden. Hij ontkende dat Nederland schone handen houdt, IS-doelen worden immers al gebombardeerd in Irak.

14.45 uur: In Memoriam – Bij de aanslagen in Parijs kwamen 129 mensen om het leven. De Franse krant Libération houdt een overzicht bij van de slachtoffers en geeft hun een gezicht. Foto’s worden alleen geplaatst na toestemming door de nabestaanden. Redacteuren van de krant proberen alle profielen compleet te maken.

14.15 uur: Samenvatting: Lichaam ‘topterrorist’ Abaaoud geïdentificeerd – De Belgische extremist Abdelhamid Abaaoud is woensdagmorgen gedood bij een inval door de Franse politie in een appartement in de Parijse voorstad Saint-Denis. Dit is donderdag door de Franse autoriteiten bevestigd. Zijn lichaam is geïdentificeerd aan de hand van vingerafdrukken. Lees hier een samenvatting van het nieuws vandaag tot nu toe.

13.50 uur: Rutte: Bij twijfel over plannen, vluchteling vast – Bij twijfel over de bedoelingen van vluchtelingen die zich melden in Nederland, worden ze vastgezet. Premier Mark Rutte zei dat donderdag in het Kamerdebat over de aanslagen in Parijs. Rutte meldde dat de controle van binnenkomende asielzoekers is versterkt. Voor de VVD biedt dat nog onvoldoende zekerheid. Fractievoorzitter Halbe Zijlstra wil dat de achtergrond van elke asielzoeker individueel wordt gecheckt, ook als ze via andere Schengenlanden naar Nederland komen. Het kan ook niet zo zijn dat ze door drukte in het opvangcentrum niet gecheckt worden en vervolgens gewoon vrij door Nederland kunnen gaan reizen. „Die mensen moet je apart zetten en vrijheidsbeperkende maatregelen opleggen om te zien of ze een risico zijn. Want Schengen functioneert niet, mensen lopen gewoon door”, zei Zijlstra.

13.45 uur: Brein achter aanslagen Parijs onder doden Saint-Denis – Abdelhamid Abaaoud, het vermeende brein achter de aanslagen van afgelopen vrijdag in Parijs, is omgekomen bij de antiterreuroperatie woensdag in Saint-Denis. Dat heeft de Franse openbaar aanklager donderdag gezegd. Het lichaam van Abdelhamid Abaaoud werd gevonden in het appartentencomplex waar een hevig vuurgevecht uitbrak tussen de politie en een terreurcel. Abaaoud werd geïdentificeerd op basis van huidmonsters.

13.35 uur: Noodtoestand Frankrijk met 3 maanden verlengd – De noodtoestand in Frankrijk wordt met drie maanden verlengd. De Franse Tweede Kamer heeft daar donderdag mee ingestemd. De Senaat, de Eerste Kamer, bespreekt het voorstel vrijdag, maar verwacht wordt dat ook dat deel van het parlement akkoord zal gaan. President François Hollande kondigde de noodtoestand zaterdag af na de bloedige aanslagen in Parijs van vrijdag. Politie, veiligheidsdiensten en leger hebben daardoor meer bevoegdheden om verdachten op te pakken, huiszoekingen te doen en wegen af te sluiten.

13.25 uur: Moskeeën vrij om stil te staan bij „Parijs” – Het is aan de moskeeën in Nederland zelf of en hoe ze tijdens het vrijdaggebed willen stilstaan bij de aanslagen in Parijs van vorige week. „De moskeeën zijn daar vrij in. Wij verwachten dat ze daarbij stilstaan. Als ze samen optrekken zou dat fijn zijn, maar dat wordt van ons uit niet gecoördineerd”, zegt een woordvoerder van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland (RMMN). De RMMN riep zaterdag de moskeeën op de deuren open te houden voor buurtbewoners om met elkaar in gesprek te gaan en met elkaar te rouwen. „Laat deze groep barbaren en haatzaaiers ons niet uit elkaar drijven. Laat ons een vuist maken tegen haat en terreur”, zei voorzitter Yahia Bouyafa. „De islam leert ons dat wie een mens doodt, als het ware alle mensen heeft gedood.”

13.09 uur: Top Duits OM onderzoekt dreiging Hannover – De hoogste baas van het Duitse Openbaar Ministerie heeft het onderzoek naar de terreurdreiging in Hannover naar zich toe getrokken. Aanleiding is het bekend worden van details over de aanslagplannen via de Duitse krant Bild. Het onderzoek moet het terroristische netwerk achter de plannen in beeld brengen, heeft een woordvoerder van het Duitse OM gezegd.

13.05 uur: Rutte: angst mag ons niet gijzelen – Morgenavond is het weer weekend en daar moeten we gewoon plannen voor maken en die gewoon uitvoeren. Premier Mark Rutte zei dat in het Tweede Kamerdebat over de aanslagen vrijdag een week geleden in Parijs. „Angst mag ons niet gijzelen. Wij zijn met meer”, zei Rutte.

12.38 uur: Kamer wil meer maatregelen – De Tweede Kamer wil meer actie van het kabinet om terroristische aanslagen in Nederland te voorkomen. Dat bleek donderdag in het Tweede Kamerdebat over de aanslagen in Parijs. De Kamer erkent dat 100 procent veiligheid niet mogelijk is, maar wil dat het kabinet er alles aan doet om aanslagen te voorkomen.

12.15 uur: Aanslagen hebben weerslag op ov Parijs – Sinds de aanslagen van afgelopen vrijdag mijden veel Parijzenaars het openbaar vervoer. De exploitant van het ov in de Franse hoofdstad, RATP, meldt een reizigersdaling van 10 procent ten opzichte van een normale werkweek. Dat komt neer op een half miljoen passagiers.

12.10 uur: „Een op drie schrapt reis naar Parijs” – Door de aanslagen in Parijs heeft zo’n 30 procent van de klanten van De Jong Intra Vakanties hun stedentrip naar de Franse hoofdstad geannuleerd. Dat heeft Coby van Dongen, commercieel directeur van de vakantieorganisatie, gezegd. „Vooral zaterdag, maandag en dinsdag ging het hard met de annuleringen.”

11.56 uur: „Geheime dienst radicaal op de schop” – Nederland heeft een radicale versimpeling nodig in de aanpak en werkwijze van inlichtingendiensten om adequaat te kunnen reageren op terreurdreiging. Dat zegt prof. dr. Bob Hoogenboom van Universiteit Nyenrode in het Reformatorisch Dagblad.

11.53 uur: „Terroristen hadden ook naar noorden kunnen rijden” – Er is meer nodig om Nederland te beveiligen tegen terroristische aanslagen. PvdA-leider Samsom zei dat in het Tweede Kamerdebat over de aanslagen afgelopen vrijdag in Parijs. Samsom zei dat de terroristen vanuit het Brusselse Molenbeek ook naar het noorden hadden kunnen rijden, in plaats van naar Parijs. 100 procent veiligheid is niet mogelijk, er kunnen altijd een paar gekken aan onze aandacht ontsnappen, zei Samsom.

11.44 uur: Zijlstra geschokt door reacties – Het is met de integratie van een deel van de tweede en derde generatie migranten „beroerd gesteld”. Dat zei VVD-leider Halbe Zijlstra tijdens het Kamerdebat over de aanslagen in Parijs. Hij is diep geschokt door wat hij uit zijn eigen omgeving hoorde over „schandelijke reacties” uit islamitische hoek, zoals schoolkinderen die van klasgenootjes moeten horen dat ze blij zijn dat „de jihad nu in Europa” is en dat zij „straks aan de beurt zijn”.

11.42 uur: Europol voorziet meer aanslagen – Europa moet erop rekenen dat de aanslagen in Parijs van afgelopen vrijdag niet de laatste zijn. Dat zei de directeur van de Europese politieorganisatie Europol, Rob Wainwright, donderdag in Brussel tijdens een hoorzitting in het Europees Parlement.

11.40 uur: „Extra vraag beveiligers nog te behappen” – De vraag naar beveiligers bij evenementen en grote instellingen in Nederland is de laatste dagen flink toegenomen. „Maar we kunnen het nog aan”, zo reageert Richard Franken, directeur bij Trigion, marktleider in Nederland. „We verwachten nog wel een toestroom. Na de aanslagen in Parijs komen de verzoeken uit een groter gebied van de samenleving, het is grilliger.”

11.28 uur: Minuut stilte verstoord op scholen –Op verschillende scholen in Nederland hebben veelal islamitische leerlingen afgelopen maandag de minuut stilte voor de slachtoffers van de terreuraanslagen in Parijs verstoord. Dat zei Fleur Nollet van de Stichting School & Veiligheid donderdagmorgen desgevraagd. De door de overheid gesubsidieerde organisatie biedt scholen onder meer training in het signaleren en voorkomen van radicalisering.

11.13 uur: „Rutte kan voorbeeld nemen aan Aboutaleb” – Premier Rutte toont niet het moreel leiderschap dat nodig is in de huidige tijden van terroristische terreur in Europa. CDA-leider Buma zei dat donderdag in het Tweede Kamerdebat over de aanslagen in Parijs. Volgens Buma kan Rutte een voorbeeld nemen aan de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb. „Hij kiest de juiste woorden, is standvastig en verenigt moslims en christenen zonder soft te zijn.”

11.03 uur: „Radicalisme door angst voor twijfel” – Radicalisme komt niet voort uit geloof, maar uit angst voor twijfel, aldus prof. dr. Hans Boutellier, wetenschappelijk directeur van het Verwey-Jonker Instituut. „Als je jezelf opblaast, maak je een definitief einde aan twijfel.”

10.52 uur: Franse agenten ook in vrije tijd bewapend – Politie-agenten in Frankrijk mogen tijdens de afgekondigde noodtoestand hun dienstwapens in hun vrije tijd dragen. Dan kunnen ze indien noodzakelijk ook buiten dienst burgers beschermen, aldus politiewoordvoerder Jerome Bonnet. De agenten mogen echter niet buiten dienst stiekem hun wapen dragen. Bewapend moeten ze aan een armband herkenbaar zijn als agent.

10.51 uur: Wilders: Kabinet verzuimt taak – De grenzen moeten dicht en mensen moeten preventief kunnen worden vastgezet om te voorkomen dat ze een aanslag plegen. Dat eiste Wilders van de PVV tijdens een debat over de aanslagen in Parijs. Maakt premier Rutte dit niet mogelijk, dan zegt Wilders het vertrouwen in hem op, want „er is geen alternatief”. Ook Wilders zegt dat Nederland in oorlog is. Maar hij ziet alleen nog maar een beleid van „pappen en nathouden, buigen voor Brussel en knielen voor Merkel”. „Het kabinet verzuimt op schandelijke wijze zijn taak.”

10.46 uur: „Wij doen echt wat nodig is” – Syriëgangers die terugkeren naar Nederland worden al vastgezet als daar strafrechtelijke mogelijkheden voor zijn, zei premier Rutte in reactie op maatregelen die België nu neemt. Op de vraag of Nederland voldoende doet om ons te beschermen tegen terroristische aanslagen, zei Rutte: „Wij doen echt wat nodig is.”

10.30 uur: Rutte blijft bij uitspraak – Premier Mark Rutte blijft erbij dat Nederland „in oorlog” is met terreurbeweging Islamitische Staat. Hij zei dat voorafgaand aan een Tweede Kamerdebat over de aanslagen vorige week in Parijs.

10.23 uur: Weer huiszoekingen in Brussel – De Brusselse politie is bezig met zeven huiszoekingen. Één daarvan, in de gemeente Laken, heeft te maken met de aanslagen in Parijs. De zes andere huiszoekingen, in Brussel-Centrum, Jette, Ukkel en Sint-Jans-Molenbeek worden uitgevoerd bij vrienden en familieleden van Bilal Hadfi, een van de terroristen die zichzelf opblies bij het Stade de France. Deze acties staan echter niet in direct verband met het onderzoek naar de aanslagen, meldt het federaal parket.

10.10 uur: Valls waarschuwt tegen chemisch terrorisme – De Franse premier Manuel Valls heeft gewaarschuwd dat het gevaar bestaat dat terroristen chemische en bacteriologische wapens kunnen gebruiken. Hij heeft aangekondigd de noodtoestand naar aanleiding van de terroristische aanslagen van afgelopen week met drie maanden te zullen verlengen.

09.58 uur: België: 400 miljoen voor strijd tegen terreur – België maakt 400 miljoen euro extra vrij voor de strijd tegen terrorisme. Syriëstrijders die terugkeren worden in principe opgesloten. Dat maakte premier Charles Michel bekend in het Belgische parlement. De premier presenteerde in totaal achttien maatregelen. Mensen die bij de inlichtingendiensten bekendstaan als bedreigend zouden een elektronische enkelband moeten krijgen. Verder moet het mogelijk worden om 24 uur per dag huiszoekingen te verrichten bij een terreurverdenking en worden de opsporingsbevoegdheden uitgebreid.

09.08 uur: Video aanslag café – Op YouTube is een vide opgedoken waarop is te zien hoe een van de schutters in Parijs een café onder vuur neemt. Terrasbezoekers overleven de aanslag doordat het geweer van de schutter vastloopt als hij hen wil doodschieten, meldt het bijschrift.

08.49 uur: „Dienstwapen in privétijd” – De politiebond ACP vindt dat het dragen van een dienstwapen in privétijd mogelijk zou moeten zijn. De ACP wil dat politiemensen hier op vrijwillige basis voor kunnen kiezen. „De korpschef moet en kan daarvoor toestemming verlenen”, schrijft de bond.

08.20 uur: Politiebond: Extra agenten – De grootste politiebond ACP pleit na de aanslagen in Parijs voor extra politiecapaciteit. De bond pleit voor 1500 extra agenten voor op straat en 500 rechercheurs en ondersteunende medewerkers. Volgens de bond zijn de wijkagenten de ogen en oren van de samenleving. Maar vanwege te grote druk op de rooster bij de politie dreigt juist dat werk te moeten wijken voor andere inzet van politiemensen. De ACP noemt dit „juist nu onacceptabel”.

07.14 uur: Zweden jaagt op terreurverdachte – Zweden heeft concrete aanwijzingen dat er een terroristische aanslag dreigt en jaagt op een verdachte. Het land heeft het dreigingsniveau verhoogd naar het hoogste ooit. De Zweedse veiligheidspolitie SAPO heeft volgens de chef van de organisatie „concrete informatie” ontvangen over een terreurdreiging. Die dreiging heeft niets met de aanslagen in Parijs te maken, aldus Anders Thornberg.

07.08 uur: Dreiging Hannover over meerdere terroristen – Bij de terreurdreiging rond de voetbalwedstrijd Duitsland-Nederland in Hannover ging het over meerdere terroristen die explosieven tot ontploffing wilden brengen in het stadion. Dat blijkt uit geheime documenten over de dreiging die het blad Bild in handen heeft. De explosieven zouden in een ambulance het stadion binnengesmokkeld worden. Verder zou er een bom ontploffen in Hannover en was een aanslag op het centraal station in de stad gepland. De informatie over de aanslagen zou afkomstig zijn van een buitenlandse veiligheidsdienst.

06.59 uur: IS: New York potentieel doelwit – In een nieuwe video van Islamitische Staat (IS) laat de terreurorganisatie weten dat New York een potentieel doelwit van aanvallen is. IS zegt dat de aanvallen te vergelijken zijn met die in Parijs vorige week. De politie in de Amerikaanse stad is op de hoogte van de boodschap, maar zei woensdag (lokale tijd) dat er geen sprake is van specifieke bedreigingen.

06.45 uur: Nog wekenlang files aan Franse grens – Nederlandse automobilisten en truckers die van en naar Frankrijk reizen, moeten nog wekenlang rekening houden met files. Volgens de VerkeersInformatieDienst (VID) gaan de Franse grenscontroles door tot minimaal het einde van de klimaattop in Parijs volgende maand. Carl Decaluwé, provinciehoofd van West-Vlaanderen, zegt in Belgische media dat de grenscontroles nog tot minimaal 11 december gaan duren. Dat is slecht nieuws voor chauffeurs van Nederlandse transportbedrijven die de afgelopen dagen al vaak voor de Franse grens in de file hebben gestaan.

06.42 uur: Kamer debatteert over terreur in Parijs – De Tweede Kamer praat donderdag met het kabinet over de aanslagen in Parijs vorige week. Naast premier Mark Rutte zijn op verzoek van de Kamer ook vicepremier Lodewijk Asscher en minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) erbij. Het debat is aangevraagd door de PVV en kreeg steun van de hele Kamer. De fractievoorzitters zullen het woord voeren. Het debat begint om 10.15 uur.

06.40 uur: „IS ingewikkelde tegenstander” – „Europa doet ongelooflijk veel om Islamitische Staat (IS) te verslaan. Maar we hebben hier te maken met een heel koelbloedige tegenstander, met een apocalyptische ideologie, met mensen die bereid zijn zich op te blazen. Daar moet je dus héél koelbloedig op reageren.” Met deze woorden reageert minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) in het AD op de aanslagen in Parijs.

06.30 uur: Eerdere liveblogs – Lees hier het liveblog van maandag tot en met woensdag en hier het liveblog van vrijdag en zaterdag.