Al-Qaida wil afwachten hoe het beleid van de nieuwe sociaal-democratische regering jegens de moslimwereld zich ontwikkelt. Dat meldde het dagblad al-Quds al-Arabi in zijn editie van woensdag.

Deze Arabische krant, die in Londen zetelt, zegt een verklaring te hebben ontvangen die aan al-Qaida wordt toegeschreven. In het communiqué bedreigt al-Qaida de „lakeien” van de Verenigde Staten met aanslagen zoals die van vorige week in Madrid. Japan, Italië, Groot-Brittannië, Saudi-Arabië, Australië en Pakistan worden met name genoemd.

De Marokkaanse regering heeft woensdag gezegd de radicaal-islamitische beweging Ansar al-Islam te verdenken van betrokkenheid bij de aanslagen in Madrid. Ansar al-Islam, dat waarschijnlijk banden heeft met al-Qaida, was ook betrokken bij de aanslagen vorig jaar op Spaanse en Joodse doelen in Casablanca. De Spaanse politie heeft een lijst opgesteld van twintig personen die verdacht worden van betrokkenheid bij de aanslagen in Madrid. Bijna allen zijn van Marokkaanse afkomst.

Een van de in Spanje aangehouden Marokkanen die verdacht worden van betrokkenheid bij de aanslagen in Madrid, Jamal Zougam, heeft contact gehad met Abu Musab al-Zarqawi, een Jordaanse extremist die sterke banden heeft met Ansar al-Islam en die door de Verenigde Staten gezien wordt als de organisator van de aanslagen op Iraakse sjiieten op 2 maart. Daarbij kwamen meer dan 180 mensen om het leven. De Marokkaanse autoriteiten zeggen Spanje vorig jaar te hebben gewaarschuwd voor Zougam en te hebben gewezen op de banden die hij onderhield met terreurverdachten.

De Spaanse justitie was al langer op de hoogte van de reputatie van Zougam. De Franse politie verzocht in 2001 de Spaanse politie huiszoeking te doen in zijn woning. Daarbij werden onder meer een video over islamitische verzetsstrijders in Dagestan en de telefoonnummers van drie vermoedelijke leden van al-Qaida gevonden. Frankrijk verdenkt Zougam ervan een rol te spelen bij het ronselen van moslims voor de strijd tegen de Algerijnse regering.

De Spaanse krant La Vanguardia meldde woensdag dat de aanslagen in Madrid in twee tot drie weken zijn voorbereid en zijn uitgevoerd door de Marokkaanse Groep van Islamitische Strijders, een voorloper van de Salafia Jihadia, een organisatie die volgens Marokko ook een rol speelde bij de aanslagen in Casablanca. Volgens de Marokkaanse autoriteiten is er geen twijfel over dat de aanslagen vorig jaar in Marokko en die van vorige week in Spanje door personen uit dezelfde groeperingen zijn gepleegd.

Aankomend premier José Luis Rodriguez Zapatero is van plan de twee Spaanse politiediensten onder één hoofd te plaatsen, om te voorkomen dat de twee diensten langs elkaar heen werken. Na de aanslagen in Madrid bleek dat zowel de Guardia Civil als de nationale politie al sinds 2001 vermoedde dat Zougam banden had met al-Qaida.

De Algerijn Ali Amrous, die wordt verdacht van voorkennis over de aanslagen in Madrid, is woensdag voorgeleid voor de rechter in Madrid. Amrous riep toen hij in januari werd opgepakt wegens burengerucht in de Noord-Spaanse stad San Sebastian tegen agenten: „Wij zullen de straten van Madrid vullen met doden.”

Zo’n 5000 aanhangers van de Spaanse demissionaire premier José Maria Aznar hebben woensdag betoogd tegen de winnaar van de verkiezingen, de socialistische leider José Luis Rodriguez Zapatero, die op spandoeken de ”president van al-Qaida” genoemd werd.

De demonstranten verzamelden zich voor het hoofdkwartier van Aznars Partido Popular (PP) in het centrum van Madrid. Ze protesteerden tegen de overwinning van de socialistische partij, drie dagen na de bomaanslagen in Madrid, die aan 201 mensen het leven kostten. De manifestatie eindigde nadat Mariano Rajoy, de kandidaat van de PP, op het balkon was verschenen om de demonstranten te groeten.

De Portugese regering heeft besloten de grenscontroles weer in te voeren in verband met de terreuraanslagen van vorige week in Madrid. Dat heeft minister van Binnenlandse Zaken Antonio Figueiredo Lopes woensdag bekendgemaakt.

Portugal vreest dat twee grote evenementen die de komende maanden in het land gehouden worden door terroristen aangegrepen zullen worden voor het plegen van aanslagen. Komende zomer worden zo’n 1,2 miljoen voetbalfans in Portugal verwacht in verband met het Europees Kampioenschap voetbal. Het muziekfestival Rock in Rio zal naar verwachting zo’n 600.000 bezoekers trekken.

Portugal is een van de vijftien landen die het Schengen-verdrag heeft ondertekend. Het in ’Schengen’ geregelde vrije verkeer van personen en goederen tussen de lidstaten van de Europese Unie zal echter tijdelijk worden opgeschort, aldus Figueiredo Lopes woensdag in een toespraak tot het Portugese parlement. Met ingang van wanneer de grenscontroles worden hervat is niet duidelijk.

Minister van Defensie Paulo Portas maakte eerder bekend dat het leger de politie bij zal staan als dat nodig is om de orde en veiligheid tijdens het EK te handhaven.

Portugal is een van de landen die, net als Spanje, de oorlog tegen Saddam Hussein steunden. Het heeft 128 militairen naar Irak gestuurd als onderdeel van de internationale vredesmacht in het land.