„Wie de Messiah uitvoert, kiest meestal voor de ingeburgerde mix van diverse overgeleverde versies. Late versies. Ik stuitte op een voor Dublin geschreven (oer)versie uit 1741. Die wijkt op veel punten af van de latere versies. Soms blijkt een aantal maten andere notentekst te bevatten, een andere keer heeft Händel een compleet nieuwe versie geschreven of toegevoegd, tempi werden gewijzigd en bovendien herschreef de componist voortdurend complete aria’s naar andere toonsoorten.”

De sopraanrol is in de eerste versie beperkt. „Händel had in Dublin geen goede sopraan ter beschikking. Alt- en baspartijen zijn juist uitgebreider. Solisten moeten soms hun rol aan het koor overlaten of omgekeerd.”

In de Air voor tenor nummer 3 (”Ev’ry valley shall be exalted”) zijn in Händels ‘Direktionspartitur’ de maten 6 en 8, zonder dat de aanleiding daarvoor duidelijk is, afgeplakt. „Aanvankelijk werden ze door Händels collega en eerste kopiist John Christopher Smith wel overgenomen. Geen enkele verdere bron toont deze noten en ook de moderne edities geven geen invulling. De vraag is: Door wie werden deze maten afgeplakt en is het de bedoeling deze maten te negeren? Ik heb toch gepoogd een muzikaal logische invulling voor deze maten te vinden. De bekende aria ”Rejoice greatly” heeft in de eerste versie een totaal afwijkend ritme met triolen!” aldus De Wit.

Ook de instrumentatie van de eerste versie is anders. „In de Sinfony en de Pastorale (Pifa) spelen nu ook hobo’s met de strijkers mee. ”Pifa” betekent schalmei, een typisch herdersinstrument. Dat de hobo hierbij meespeelt is volstrekt logisch. De hobo benadert het geluid van de schalmei.”

De bezetting van koor en orkest is bij de uitvoering door Dutch Baroque vergelijkbaar met die van Händel in de 18e eeuw, aldus De Wit. „Wat betreft de klavierinstrumenten is er wel een verschil. Händel zelf bespeelde een claviorganum, een orgel waar een klavecimbel op ligt. Dit zal bij ons een apart klavecimbel en een apart orgel zijn.”

Nu hij de oerversie kent, vindt De Wit het „waardevol” en „belangrijk” om het publiek en de musici deze versie te presenteren. „Uiteraard is ondanks alle verschillen het werk nog steeds herkenbaar voor publiek, maar wel regelmatig anders dan de versie waar iedereen zo mee vertrouwd is. Voor de kenners zal het een bijzondere luisterervaring opleveren.”

De Messiah is volgens de dirigent „een ongelooflijk aangrijpend werk”, dat in korte tijd „maar zeer nauwkeurig” is geschreven door een Duits-Engelse componist die zijn kennis en invloeden van buurlanden in dit werk wist te integreren. „Händel weet met prachtige aria’s en koordelen in te spelen op de emotie van het publiek. Voor ons als uitvoerende musici is er de taak deze muziek zorgvuldig te (her)interpreteren en uit te voeren. Door het gebruik van authentieke instrumenten, de feestelijkheid van de trompetten en pauken, de dynamiek van solisten, koor en orkest zal het publiek zich wanen in het geluid van de 18e eeuw”, aldus De Wit.

Uitvoeringen

Het Dutch Baroque Orchestra en het Dutch Baroque Vocal Consort voeren de oerversie van de Messiah tweemaal uit: op 18 december in de Grote Kerk van Elburg en op 19 december in de Oude kerk van Zwijndrecht. Als solisten treden op: Mariana Pimenta (sopraan), Oscar Verhaar (countertenor), Scott Wellstead (tenor) en Jonathon Adams (bas). De algehele muzikale leiding is in handen van Gerard de Wit. Bestuurslid Arie de Bruijn van de stichting Dutch Baroque geeft voorafgaande aan het concert een toelichting op deze versie van de Messiah.

De concerten beginnen om 20.00 uur. De toelichting begint om 19.00 uur. Toegangskaarten kosten in de voorverkoop € 28,- (volwassenen), € 22,50 (65+) en € 10,- (student/scholier). Aan de deur zijn de prijzen respectievelijk € 35,-, € 25,- en € 12,50.

Meer informatie www.dutchbaroque.nl