De crash leidt wereldwijd tot groeiende onrust. Luchtvaartmaatschappijen mijden de Sinaï. Tienduizenden toeristen vertrekken uit de Egyptische badplaats Sharm al-Sheikh. Daar vertrok vorige week zaterdag de Russische Airbus A321 die na een vlucht van 23 minuten neerstortte in de Sinaïwoestijn. Bij de crash kwamen alle 224 inzittenden om, grotendeels Russische toeristen. De BBC meldde vandaag dat Britse onderzoekers stellen dat er een bom in het laadruim van het vliegtuig is gelegd, vlak voordat het toestel opsteeg.

Dat luchtvaartmaatschappijen toeristen uit Sharm al-Sheikh halen, kan kolonel b.d. Peter Wijninga, verbonden aan het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS), zich voorstellen. „Mensen vinden het wellicht voorbarig en paniekerig dat bijvoorbeeld de Britten maar liefst 20.000 toeristen ophalen, maar ik kan de voorzorgsmaatregel wel begrijpen. De Britten wil laten zien dat ze hun burgers willen beschermen. Dat bijvoorbeeld KLM en British Airways kort na de crash meldden dat ze het luchtruim boven de Sinaï mijden, heeft ook te maken met de MH17-ramp. Luchtvaartmaatschappijen willen later niet het verwijt krijgen, als er weer iets mis zou gaan in de Sinaï: „Hadden jullie maar voorzorgsmaatregelen genomen.””

Zeker vliegvelden in het Midden-Oosten vormen een risico, denkt Wijninga. Hij werkte bij de luchtmacht en was tijdens een missie in Afghanistan plaatsvervangend commandant op het vliegveld bij Kandahar. „IS kan een mannetje laten infiltreren op een luchthaven en een bom in een vliegtuig smokkelen. IS kan daartoe zelfs mensen dwingen. In Kandahar maakte ik zoiets mee. De taliban eisten dat een Afghaanse marktkoopman niet meer met zijn prullariakraampje op een bazaar voor westerse militairen ging staan. Het gezin van de marktkoopman werd bedreigd en er werden zelfs twee kinderen vermoord.”

Gesteld dat IS achter de kennelijke terreuraanslag zit, dan is het verklaarbaar dat de terroristen een vliegtuig opblazen, denkt hij. „IS wordt van allerlei kanten aangevallen, ook door de Russen. IS zit in het nauw. De organisatie gebruikt ongewone methoden, zoals onthoofdingen. Rusland is een grootmacht met een zichtbaar profiel: vanuit IS-perspectief een aantrekkelijk doelwit.”

Moeten vliegtuigpassagiers uit landen die deelnemen aan de strijd tegen IS zich zorgen maken?

„Ik kan me voorstellen dat mensen bezorgd zijn. Voorzichtigheid is goed. Ik zou nu niet zomaar naar Sharm al-Sheikh gaan. Zelf reisde ik vorige week met de Thalys naar Parijs, de trein waar onlangs een aanslag is verijdeld. Dat speelde vorige week wel door mijn hoofd. Terroristen zaaien angst, ze richten zich op het hart. Maar als je voor dat soort treinreizen terugdeinst, kun je je beter in huis opsluiten en de sleutel weggooien. Een risicoloos leven bestaat niet. Ik vroeg aan bezorgde ouders wier zoon werd uitgezonden op militaire missie: „Hoe gaat uw zoon in Nederland naar zijn werk?” Dan vertelden ze bijvoorbeeld: „Met de auto, via de A2.” Zei ik: „Beseft u dat uw zoon op de weg ook gevaar loopt?” ”

Zit Poetin in een lastig parket nu het erop lijkt dat Rusland doelwit is van IS?

„Ik vraag me dat af. Het kan zelfs zo zijn dat de Russen zich nu nog meer achter Poetin scharen, vanuit eensgezindheid. Maar zo’n aanslag –als daar werkelijk sprake van is– moet niet nog een keer gebeuren. Dan zou het Russische volk kunnen gaan morren en eisen dat Rusland stopt met de strijd tegen IS.”

Zie ook pag. 6 en 11.