Iedere Nederlander herkent het: 
’s nachts onnodig wakker liggen of heel vroeg wakker zijn om niets. Slaaptekort leidt tot productiviteitsverlies van de werknemer. Daar komen andere kostenposten bij, zoals ziekteverzuim, medicijngebruik, huisartsbezoek en verkeers- en bedrijfsongevallen.

Uit een Amerikaans onderzoek onder 7428 volwassen met een baan blijkt dat 23,2 procent van hen lijdt aan slaaptekort. Zij verliezen hierdoor op jaarbasis 11,3 dagen aan effectiviteit in vergelijking met collega’s zonder slaaptekort. Nog los van doktersbezoeken, medicijngebruik en mogelijke verkeers- of arbeidsongevallen kost dit 2280 dollar per werknemer. Omgerekend in euro’s is dat zo’n 2031 euro per werknemer.

De werkzame beroepsbevolking in Nederland bestaat in totaal uit 8,3 miljoen mensen. Als we ervan uitgaan dat ook in Nederland 
23,2 procent van de bevolking lijdt aan slaaptekort, betreft dat 1,9 miljoen mensen. Vermenigvuldigd met de 2031 euro die het productiviteitsverlies kost, kom je uit op een totaal productiviteitsverlies van 3.905.544.422 euro per jaar.

Een van de oorzaken van slaaptekort is het werken op onregelmatige tijden. Van de werkzame beroepsbevolking werkt meer dan de helft op onregelmatige tijden, zo blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Met onregelmatige tijden verstaan we werken in de avonduren, op zaterdag, maar ook op zondag en in de nachtelijke uren.

Werken op onregelmatige tijden heeft invloed op de interne klok van de mens. Die klok reguleert het circadiane ritme van ons lichaam. Dat ritme heeft een cyclus van ongeveer 24 uur en zorgt ervoor dat de mens elke dag op bepaalde tijden slaperig of juist alert is. Het vertelt het menselijk lichaam bijvoorbeeld wanneer het tijd is om te slapen en wanneer het tijd is om weer op te staan. De interne klok wordt onder meer door blootstelling aan zonlicht opnieuw ingesteld en gereset. Juist die zon ziet iemand met onregelmatige werktijden minder vaak, met alle gevolgen van dien.

Een medewerker die in ploegendienst werkt, heeft vaak last van verstoring van de slaap. De gemiddelde dagslaap van mensen die in de nachtelijke uren werken, is zo’n één tot vier uur korter dan als ze ’s nachts zouden slapen. De slaap is bovendien minder diep en de slaper loopt eerder kans dat zijn rust wordt verstoord. Dat leidt tot concentratieproblemen, vergissingen en ongelukken op de werkvloer met soms fatale gevolgen. Ook komen bij ploegendienstmedewerkers relatief vaak maag- en darmklachten voor.

Slapen is echt een eerste levensbehoefte, evenals eten en drinken. Ieder mens brengt gemiddeld een derde deel van zijn leven slapend door. Lichaam en geest komen tijdens de slaap tot rust doordat spieren zich ontspannen, de hartslag en ademhaling vertragen en de wereld om ons heen voor een tijd ‘weg’ is. Ook hersenen hebben slaap nodig om nieuwe energie te tanken (een stof die glycogeen heet).

Het belang van goede nachtrust is enorm. Goede slapers beseffen dat als ze een keer een nacht slecht geslapen hebben. Slechte slapers kijken altijd met jaloezie naar mensen die goed slapen en veel energie hebben.

Gezien de enorme kostenpost die slaaptekort met zich meebrengt, vind ik het tijd voor actie. Werkgevers in Nederland doen er goed aan medewerkers met slaapproblemen of medewerkers met onregelmatige werktijden extra aandacht te geven. Goed slapende medewerkers stimuleren het bedrijfsresultaat, het ziekteverzuim daalt en de eigenwaarde van de medewerker is onverminderd hoog. Dat betaalt zich direct terug.

Overigens zijn niet alleen werkgevers aan zet. Ook werknemers met een slaapritmestoornis kunnen actie ondernemen. Bij een ‘overdag-slaap’ zijn goed afsluitende oordoppen een must om ongestoord te kunnen slapen. Leg verder geen smartphone op het nachtkastje, vermijd het drinken van veel koffie tijdens de nachtdienst (ook al is de verleiding groot) en gebruik geen grote, zware maaltijd voor het slapengaan.

Laten we er met elkaar voor gaan om die 4 miljard naar beneden te duwen. Onze economie is er goed mee.

De auteur is CEO van een middelgrote gehoorbeschermingsonderneming.